12. วงฺคีสสุตฺตวณฺณนา

[220] ทฺวาทสเม อายสฺมาติ ปิยวจนํฯ วงฺคีโสติ ตสฺส เถรสฺส นามํฯ โส กิร ปุพฺเพ ปทุมุตฺตรกาเล ปฏิภานสมฺปนฺนํ สาวกํ ทิสฺวา ทานํ ทตฺวา ปตฺถนํ กตฺวา กปฺปสตสหสฺสํ ปารมิโย ปูเรตฺวา อมฺหากํ ภควโต กาเล สกลชมฺพุทีเป วาทกามตาย ชมฺพุสาขํ ปริหริตฺวา เอเกน ปริพฺพาชเกน สทฺธิํ วาทํ กตฺวา วาเท ชยปราชยานุภาเวน เตเนว ปริพฺพาชเกน สทฺธิํ สํวาสํ กปฺเปตฺวา วสมานาย เอกิสฺสา ปริพฺพาชิกาย กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺโต วยํ อาคมฺม มาติโต ปญฺจวาทสตานิ, ปิติโต ปญฺจวาทสตานีติ วาทสหสฺสํ อุคฺคณฺหิตฺวา วิจรติฯ เอกญฺจ วิชฺชํ ชานาติ, ยํ วิชฺชํ ปริชปฺปิตฺวา มตานํ สีสํ องฺคุลิยา ปหริตฺวา – ‘‘อสุกฏฺฐาเน นิพฺพตฺโต’’ติ ชานาติฯ โส อนุปุพฺเพน คามนิคมาทีสุ วิจรนฺโต ปญฺจหิ มาณวกสเตหิ สทฺธิํ สาวตฺถิํ อนุปฺปตฺโต นครทฺวาเร สาลาย นิสีทติฯ

ตทา จ นครวาสิโน ปุเรภตฺตํ ทานํ ทตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ สุทฺธุตฺตราสงฺคา คนฺธมาลาทิหตฺถา ธมฺมสฺสวนาย วิหารํ คจฺฉนฺติฯ มาณโว ทิสฺวา, ‘‘กหํ คจฺฉถา’’ติ? ปุจฺฉิฯ เต ‘‘ทสพลสฺส สนฺติกํ ธมฺมสฺสวนายา’’ติ อาหํสุฯ โสปิ สปริวาโร เตหิ สทฺธิํ คนฺตฺวา ปฏิสนฺถารํ กตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ อถ นํ ภควา อาห – ‘‘วงฺคีส, ภทฺทกํ กิร สิปฺปํ ชานาสี’’ติฯ ‘‘โภ โคตม, อหํ พหุสิปฺปํ ชานามิฯ ตุมฺเห กตรํ สนฺธาย วทถา’’ติ? ฉวทูสกสิปฺปนฺติฯ อาม, โภ โคตมาติฯ อถสฺส ภควา อตฺตโน อานุภาเวน นิรเย นิพฺพตฺตสฺส สีสํ ทสฺเสตฺวา, ‘‘วงฺคีส, อยํ กหํ นิพฺพตฺโต’’ติ ปุจฺฉิฯ โส มนฺตํ ชปฺปิตฺวา องฺคุลิยา ปหริตฺวา ‘‘นิรเย’’ติ อาหฯ ‘‘สาธุ, วงฺคีส, สุกถิต’’นฺติ เทวโลเก นิพฺพตฺตสฺส สีสํ ทสฺเสสิฯ ตมฺปิ โส ตเถว พฺยากาสิฯ อถสฺส ขีณาสวสฺส สีสํ ทสฺเสสิฯ โส ปุนปฺปุนํ มนฺตํ ปริวตฺเตตฺวาปิ องฺคุลิยา ปหริตฺวาปิ นิพฺพตฺตฏฺฐานํ น ปสฺสติฯ

อถ นํ ภควา ‘‘กิลมสิ, วงฺคีสา’’ติ อาห? อาม โภ, โคตมาติฯ ปุนปฺปุนํ อุปธาเรหีติฯ ตถา กโรนฺโตปิ อทิสฺวา, ‘‘ตุมฺเห, โภ โคตม, ชานาถา’’ติ อาหฯ อาม, วงฺคีส, มํ นิสฺสาย เจส คโต, อหมสฺส คติํ ชานามีติฯ มนฺเตน ชานาสิ, โภ โคตมาติ? อาม, วงฺคีส, เอเกน มนฺเตเนว ชานามีติฯ โภ โคตม, มยฺหํ มนฺเตน อิมํ มนฺตํ เทถาติฯ อมูลิโก, วงฺคีส, มยฺหํ มนฺโตติฯ เทถ, โภ โคตมาติฯ