อุภโตภาควิมุตฺตาติ ทฺวีหิ ภาเคหิ วิมุตฺตา , อรูปาวจรสมาปตฺติยา รูปกายโต วิมุตฺตา, อคฺคมคฺเคน นามกายโตติฯ ปญฺญาวิมุตฺตาติ ปญฺญาย วิมุตฺตา เตวิชฺชาทิภาวํ อปฺปตฺตา ขีณาสวาฯ

วิสุทฺธิยาติ วิสุทฺธตฺถายฯ สํโยชนพนฺธนจฺฉิทาติ สํโยชนสงฺขาเต เจว พนฺธนสงฺขาเต จ กิเลเส ฉินฺทิตฺวา ฐิตาฯ วิชิตสงฺคามนฺติ วิชิตราคโทสโมหสงฺคามํ, มารพลสฺส วิชิตตฺตาปิ วิชิตสงฺคามํฯ สตฺถวาหนฺติ อฏฺฐงฺคิกมคฺครเถ อาโรเปตฺวา เวเนยฺยสตฺถํ วาเหติ สํสารกนฺตารํ อุตฺตาเรตีติ ภควา สตฺถวาโห, ตํ สตฺถวาหํฯ ปลาโปติ อนฺโตตุจฺโฉ ทุสฺสีโลฯ อาทิจฺจพนฺธุนนฺติ อาทิจฺจพนฺธุํ สตฺถารํ ทสพลํ วนฺทามีติ วทติฯ สตฺตมํฯ

8. ปโรสหสฺสสุตฺตวณฺณนา

[216] อฏฺฐเม ปโรสหสฺสนฺติ อติเรกสหสฺสํฯ อกุโตภยนฺติ นิพฺพาเน กุโตจิ ภยํ นตฺถิ, นิพฺพานปฺปตฺตสฺส วา กุโตจิ ภยํ นตฺถีติ นิพฺพานํ อกุโตภยํ นามฯ อิสีนํ อิสิสตฺตโมติ วิปสฺสิโต ปฏฺฐาย อิสีนํ สตฺตมโก อิสิฯ

กิํ นุ เต วงฺคีสาติ อิทํ ภควา อตฺถุปฺปตฺติวเสน อาหฯ สงฺฆมชฺเฌ กิร กถา อุทปาทิ ‘‘วงฺคีสตฺเถโร วิสฺสฏฺฐวตฺโต , เนว อุทฺเทเส, น ปริปุจฺฉาย, น โยนิโสมนสิกาเร กมฺมํ กโรติ, คาถา พนฺธนฺโต จุณฺณิยปทานิ กโรนฺโต วิจรตี’’ติฯ อถ ภควา จินฺเตสิ – ‘‘อิเม ภิกฺขู วงฺคีสสฺส ปฏิภานสมฺปตฺติํ น ชานนฺติ, จินฺเตตฺวา จินฺเตตฺวา วทตีติ มญฺญนฺติ, ปฏิภานสมฺปตฺติมสฺส ชานาเปสฺสามี’’ติ จินฺเตตฺวา, ‘‘กิํ นุ เต วงฺคีสา’’ติอาทิมาหฯ

อุมฺมคฺคปถนฺติ อเนกานิ กิเลสุมฺมุชฺชนสตานิ, วฏฺฏปถตฺตา ปน ปถนฺติ วุตฺตํฯ ปภิชฺช ขิลานีติ ราคขิลาทีนิ ปญฺจ ภินฺทิตฺวา จรสิฯ ตํ ปสฺสถาติ ตํ เอวํ อภิภุยฺย ภินฺทิตฺวา จรนฺตํ พุทฺธํ ปสฺสถฯ พนฺธปมุญฺจกรนฺติ พนฺธนโมจนกรํฯ อสิตนฺติ อนิสฺสิตํฯ ภาคโส ปวิภชนฺติ สติปฏฺฐานาทิโกฏฺฐาสวเสน ธมฺมํ วิภชนฺตํฯ ปวิภชฺชาติ วา ปาโฐ, องฺคปจฺจงฺคโกฏฺฐาสวเสน วิภชิตฺวา วิภชิตฺวา ปสฺสถาติ อตฺโถฯ