8. สุสมฺมุฏฺฐสุตฺตวณฺณนา

[8] อฏฺฐเม สุสมฺมุฏฺฐาติ ปญฺญาย อปฺปฏิวิทฺธภาเวเนว สุนฏฺฐาฯ ยถา หิ ทฺเว เขตฺตานิ กสิตฺวา, เอกํ วปิตฺวา, พหุธญฺญํ อธิคตสฺส อวาปิตเขตฺตโต อลทฺธํ สนฺธาย ‘‘พหุํ เม ธญฺญํ นฏฺฐ’’นฺติ วทนฺโต อลทฺธเมว ‘‘นฏฺฐ’’นฺติ วทติ, เอวมิธาปิ อปฺปฏิวิทิตาว สุสมฺมุฏฺฐา นามฯ อสมฺมุฏฺฐาติ ปญฺญาย ปฏิวิทฺธภาเวเนว อนฏฺฐาฯ เสสํ ปุริมสทิสเมวาติฯ

สุสมฺมุฏฺฐสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. มานกามสุตฺตวณฺณนา

[9] นวเม มานกามสฺสาติ มานํ กาเมนฺตสฺส อิจฺฉนฺตสฺสฯ ทโมติ เอวรูปสฺส ปุคฺคลสฺส สมาธิปกฺขิโก ทโม นตฺถีติ วทติฯ ‘‘สจฺเจน ทนฺโต ทมสา อุเปโต, เวทนฺตคู วุสิตพฺรหฺมจริโย’’ติ (สํ. นิ. 1.195) เอตฺถ หิ อินฺทฺริยสํวโร ทโมติ วุตฺโตฯ ‘‘ยทิ สจฺจา ทมา จาคา, ขนฺตฺยา ภิยฺโยธ วิชฺชตี’’ติ (สํ. นิ. 1.246; สุ. นิ. 191) เอตฺถ ปญฺญาฯ ‘‘ทาเนน ทเมน สํยเมน สจฺจวชฺเชน อตฺถิ ปุญฺญํ, อตฺถิ ปุญฺญสฺส อาคโม’’ติ (สํ. นิ. 4.365) เอตฺถ อุโปสถกมฺมํฯ ‘‘สกฺขิสฺสสิ โข ตฺวํ, ปุณฺณ, อิมินา ทมูปสเมน สมนฺนาคโต สุนาปรนฺตสฺมิํ ชนปเท วิหริตุ’’นฺติ (สํ. นิ. 4.88; ม. นิ. 3.396) เอตฺถ อธิวาสนขนฺติฯ อิมสฺมิํ ปน สุตฺเต ทโมติ สมาธิปกฺขิกธมฺมานํ เอตํ นามํฯ เตเนวาห – ‘‘น โมนมตฺถิ อสมาหิตสฺสา’’ติฯ ตตฺถ โมนนฺติ จตุมคฺคญาณํ, ตญฺหิ มุนาตีติ โมนํ, จตุสจฺจธมฺเม ชานาตีติ อตฺโถฯ มจฺจุเธยฺยสฺสาติ เตภูมกวฏฺฏสฺสฯ ตญฺหิ มจฺจุโน ปติฏฺฐานฏฺเฐน มจฺจุเธยฺยนฺติ วุจฺจติฯ ปารนฺติ ตสฺเสว ปารํ นิพฺพานํฯ ตเรยฺยาติ ปฏิวิชฺเฌยฺย ปาปุเณยฺย วาฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – เอโก อรญฺเญ วิหรนฺโต ปมตฺโต ปุคฺคโล มจฺจุเธยฺยสฺส ปารํ น ตเรยฺย น ปฏิวิชฺเฌยฺย น ปาปุเณยฺยาติฯ

มานํ ปหายาติ อรหตฺตมคฺเคน นววิธมานํ ปชหิตฺวาฯ สุสมาหิตตฺโตติ อุปจารปฺปนาสมาธีหิ สุฏฺฐุ สมาหิตตฺโตฯ