เมนู

4. อานนฺทสุตฺตวณฺณนา

[212] จตุตฺเถ ราโคติ อายสฺมา อานนฺโท มหาปุญฺโญ สมฺภาวิโต, ตํ ราชราชมหามตฺตาทโย นิมนฺเตตฺวา อนฺโตนิเวสเน นิสีทาเปนฺติฯ สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิตาปิ อิตฺถิโย เถรํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา ตาลวณฺเฏน พีเชนฺติ, อุปนิสีทิตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉนฺติ ธมฺมํ สุณนฺติฯ ตตฺถ อายสฺมโต วงฺคีสสฺส นวปพฺพชิตสฺส อารมฺมณํ ปริคฺคเหตุํ อสกฺโกนฺตสฺส อิตฺถิรูปารมฺมเณ ราโค จิตฺตํ อนุทฺธํเสติฯ โส สทฺธาปพฺพชิตตฺตา อุชุชาติโก กุลปุตฺโต ‘‘อยํ เม ราโค วฑฺฒิตฺวา ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกํ อตฺถํ นาเสยฺยา’’ติ จินฺเตตฺวา อนนฺตรํ นิสินฺโนว เถรสฺส อตฺตานํ อาวิกโรนฺโต กามราเคนาติอาทิมาหฯ

ตตฺถ นิพฺพาปนนฺติ ราคนิพฺพานการณํฯ วิปริเยสาติ วิปลฺลาเสนฯ สุภํ ราคูปสญฺหิตนฺติ ราคฏฺฐานิยํ อิฏฺฐารมฺมณํฯ ปรโต ปสฺสาติ อนิจฺจโต ปสฺสฯ มา จ อตฺตโตติ อตฺตโต มา ปสฺสฯ กายคตา ตฺยตฺถูติ กายคตา เต อตฺถุฯ อนิมิตฺตญฺจ ภาเวหีติ นิจฺจาทีนํ นิมิตฺตานํ อุคฺฆาฏิตตฺตา วิปสฺสนา อนิมิตฺตา นาม, ตํ ภาเวหีติ วทติฯ มานาภิสมยาติ มานสฺส ทสฺสนาภิสมยา เจว ปหานาภิสมยา จฯ อุปสนฺโตติ ราคาทิสนฺตตาย อุปสนฺโตฯ จตุตฺถํฯ

5. สุภาสิตสุตฺตวณฺณนา

[213] ปญฺจเม องฺเคหีติ การเณหิ, อวยเวหิ วาฯ มุสาวาทาเวรมณิอาทีนิ หิ จตฺตาริ สุภาสิตวาจาย การณานิ, สจฺจวจนาทโย จตฺตาโร อวยวาฯ การณตฺเถ จ องฺคสทฺเท ‘‘จตูหี’’ติ นิสฺสกฺกวจนํ โหติ, อวยวตฺเถ กรณวจนํฯ สมนฺนาคตาติ สมนุอาคตา ปวตฺตา ยุตฺตา จฯ วาจาติ สมุลฺลปนวาจา, ยา ‘‘วาจา คิรา พฺยปฺปโถ’’ติ (ธ. ส. 636) จ, ‘‘เนลา กณฺณสุขา’’ติ (ที. นิ. 1.9) จ อาคตาฯ ‘‘ยา ปน วาจาย เจ กตํ กมฺม’’นฺติ เอวํ วิญฺญตฺติ จ ‘‘ยา จตูหิ วจีทุจฺจริเตหิ อารติ…เป.… อยํ วุจฺจติ สมฺมาวาจา’’ติ (วิภ. 206) เอวํ วิรติ จ, ‘‘ผรุสวาจา, ภิกฺขเว, อาเสวิตา ภาวิตา พหุลีกตา นิรยสํวตฺตนิกา โหตี’’ติ (อ. นิ. 8.40) เอวํ เจตนา จ วาจาติ อาคตา, น สา อิธ อธิปฺเปตาฯ กสฺมา? อภาสิตพฺพโตฯ สุภาสิตาติ สุฏฺฐุ ภาสิตาฯ เตนสฺสา อตฺถาวหตํ ทีเปติฯ โน ทุพฺภาสิตาติ น ทุฏฺฐุ ภาสิตาฯ เตนสฺสา อนตฺถาวหนปหานตํ ทีเปติฯ อนวชฺชาติ ราคาทิวชฺชรหิตาฯ อิมินาสฺสา การณสุทฺธิํ จตุโทสาภาวญฺจ ทีเปติฯ อนนุวชฺชาติ อนุวาทวิมุตฺตา ฯ อิมินาสฺสา สพฺพาการสมฺปตฺติํ ทีเปติฯ วิญฺญูนนฺติ ปณฺฑิตานํฯ เตน นินฺทาปสํสาสุ พาลา อปฺปมาณาติ ทีเปติฯ