ตตฺถ เอโกปิ อิสฺสาโส ทฺเว สเร เอกโต น ขิปติ, อิมา ปน อิตฺถิโย รูปารมฺมณาทิวเสน ปญฺจ ปญฺจ สเร เอกโต ขิปนฺติฯ เอวํ ขิปนฺติโย เอตา สเจปิ อติเรกสหสฺสา โหนฺติ, เนว มํ จาเลตุํ สกฺขิสฺสนฺตีติฯ

สกฺขี หิ เม สุตํ เอตนฺติ มยา หิ สมฺมุขา เอตํ สุตํฯ นิพฺพานคมนํ มคฺคนฺติ วิปสฺสนํ สนฺธายาหฯ โส หิ นิพฺพานสฺส ปุพฺพภาคมคฺโค, ลิงฺควิปลฺลาเสน ปน ‘‘มคฺค’’นฺติ อาหฯ ตตฺถ เมติ ตสฺมิํ เม อตฺตโน ตรุณวิปสฺสนาสงฺขาเต นิพฺพานคมนมคฺเค มโน นิรโตฯ ปาปิมาติ กิเลสํ อาลปติฯ มจฺจูติปิ ตเมว อาลปติฯ น เม มคฺคมฺปิ ทกฺขสีติ ยถา เม ภวโยนิอาทีสุ คตมคฺคมฺปิ น ปสฺสสิ, ตถา กริสฺสามีติฯ ปฐมํฯ

2. อรตีสุตฺตวณฺณนา

[210] ทุติเย นิกฺขมตีติ วิหารา นิกฺขมติฯ อปรชฺชุ วา กาเลติ ทุติยทิวเส วา ภิกฺขาจารกาเลฯ วิหารครุโก กิเรส เถโรฯ อรติญฺจ รติญฺจาติ สาสเน อรติํ กามคุเณสุ จ รติํฯ สพฺพโส เคหสิตญฺจ วิตกฺกนฺติ ปญฺจกามคุณเคหนิสฺสิตํ ปาปวิตกฺกญฺจ สพฺพากาเรน ปหายฯ วนถนฺติ กิเลสมหาวนํฯ กุหิญฺจีติ กิสฺมิญฺจิ อารมฺมเณฯ นิพฺพนโถติ นิกฺกิเลสวโนฯ อรโตติ ตณฺหารติรหิโตฯ

ปถวิญฺจ เวหาสนฺติ ปถวิฏฺฐิตญฺจ อิตฺถิปุริสวตฺถาลงฺการาทิวณฺณํ, เวหาสฏฺฐกญฺจ จนฺทสูริโยภาสาทิฯ รูปคตนฺติ รูปเมวฯ ชคโตคธนฺติ ชคติยา โอคธํ, อนฺโตปถวิยํ นาคภวนคตนฺติ อตฺโถฯ ปริชียตีติ ปริชีรติฯ สพฺพมนิจฺจนฺติ สพฺพํ ตํ อนิจฺจํฯ อยํ เถรสฺส มหาวิปสฺสนาติ วทนฺติฯ เอวํ สมจฺจาติ เอวํ สมาคนฺตฺวาฯ จรนฺติ มุตตฺตาติ วิญฺญาตตฺตภาวา วิหรนฺติฯ

อุปธีสูติ ขนฺธกิเลสาภิสงฺขาเรสุฯ คธิตาติ คิทฺธาฯ ทิฏฺฐสุเตติ จกฺขุนา ทิฏฺเฐ รูเป, โสเตน สุเต สทฺเทฯ ปฏิเฆ จ มุเต จาติ เอตฺถ ปฏิฆปเทน คนฺธรสา คหิตา, มุตปเทน โผฏฺฐพฺพารมฺมณํ ฯ โย เอตฺถ น ลิมฺปตีติ โย เอเตสุ ปญฺจกามคุเณสุ ตณฺหาทิฏฺฐิเลเปหิ น ลิมฺปติฯ

อถ สฏฺฐินิสฺสิตา สวิตกฺกา, ปุถู ชนตาย อธมฺมา นิวิฏฺฐาติ อถ ฉ อารมฺมณนิสฺสิตา ปุถู อธมฺมวิตกฺกา ชนตาย นิวิฏฺฐาติ อตฺโถฯ