1. สมฺพหุลสุตฺตวณฺณนา

[157] ตติยวคฺคสฺส ปฐเม ชฏณฺฑุเวนาติ ชฏาจุมฺพฏเกนฯ อชินกฺขิปนิวตฺโถติ สขุรํ อชินจมฺมํ เอกํ นิวตฺโถ เอกํ ปารุโตฯ อุทุมฺพรทณฺฑนฺติ อปฺปิจฺฉภาวปฺปกาสนตฺถํ อีสกํ วงฺกํ อุทุมฺพรทณฺฑํ คเหตฺวาฯ เอตทโวจาติ โลเก พฺราหฺมณสฺส วจนํ นาม สุสฺสูสนฺติ, พฺราหฺมเณสุปิ ปพฺพชิตสฺส, ปพฺพชิเตสุปิ มหลฺลกสฺสาติ มหลฺลกพฺราหฺมณสฺส ปพฺพชิตเวสํ คเหตฺวา ปธานภูมิยํ กมฺมํ กโรนฺเต เต ภิกฺขู อุปสงฺกมิตฺวา หตฺถํ อุกฺขิปิตฺวา เอตํ ‘‘ทหรา ภวนฺโต’’ติอาทิวจนํ อโวจฯ โอกมฺเปตฺวาติ หนุเกน อุรํ ปหรนฺโต อโธนตํ กตฺวาฯ ชิวฺหํ นิลฺลาเลตฺวาติ กพรมหาชิวฺหํ นีหริตฺวา อุทฺธมโธ อุภยปสฺเสสุ จ ลาเลตฺวาฯ ติวิสาขนฺติ ติสาขํฯ นลาฏิกนฺติ ภกุฏิํ, นลาเฏ อุฏฺฐิตํ วลิตฺตยนฺติ อตฺโถฯ ปกฺกามีติ ตุมฺเห ชานนฺตานํ วจนํ อกตฺวา อตฺตโนว เตเล ปจฺจิสฺสถาติ วตฺวา เอกํ มคฺคํ คเหตฺวา คโตฯ ปฐมํฯ

2. สมิทฺธิสุตฺตวณฺณนา

[158] ทุติเย ลาภา วต เม, สุลทฺธํ วต เมติ เอวรูปสฺส สตฺถุ เจว ธมฺมสฺส จ สพฺรหฺมจารีนญฺจ ลทฺธตฺตา มยฺหํ ลาภา มยฺหํ สุลทฺธนฺติฯ โส กิรายสฺมา ปจฺฉา มูลกมฺมฏฺฐานํ สมฺมสิตฺวา ‘‘อรหตฺตํ คเหสฺสามี’’ติ ปาสาทิกํ ตาว กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา พุทฺธธมฺมสงฺฆคุเณ อาวชฺเชตฺวา จิตฺตกลฺลตํ อุปฺปาเทตฺวา จิตฺตํ หาเสตฺวา โตเสตฺวา นิสินฺโนฯ เตนสฺส เอวมโหสิฯ อุปสงฺกมีติ ‘‘อยํ สมิทฺธิ ภิกฺขุ ปาสาทิกํ กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา นิสินฺนสทิโส, ยาว มูลกมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา อรหตฺตํ น คณฺหาติ, ตาวสฺส อนฺตรายํ กริสฺสามี’’ติ อุปสงฺกมิฯ คจฺฉ ตฺวนฺติ สตฺถา สกลชมฺพุทีปํ โอโลเกนฺโต ‘‘ตสฺมิํเยว ฐาเน ตสฺส กมฺมฏฺฐานํ สปฺปายํ ภวิสฺสตี’’ติ อทฺทส, ตสฺมา เอวมาหฯ สติปญฺญา จ เม พุทฺธาติ มยา สติ จ ปญฺญา จ ญาตาฯ กรสฺสุ รูปานีติ พหูนิปิ วิภิํสการหานิ รูปานิ กรสฺสุฯ เนว มํ พฺยาธยิสฺสสีติ มํ เนว เวธยิสฺสสิ น กมฺปสฺเสสิฯ ทุติยํฯ