เมนู

เอวํ กิรสฺส อโหสิ – ‘‘มยา เอวํ วุตฺเต ปุน ปวิสิสฺสติ, อถ นํ คามทารกา ‘สกลคาเม จริตฺวา กฏจฺฉุภิกฺขมฺปิ อลภิตฺวา คามโต นิกฺขมฺม ปุน ปวิฏฺโฐสี’ติอาทีนิ วตฺวา อุปฺปณฺเฑสฺสนฺตี’’ติฯ ภควา ปน – ‘‘สจายํ มํ เอวํ วิเหเฐสฺสติ มุทฺธมสฺเสว สตฺตธา ผลิสฺสตี’’ติ ตสฺมิํ อนุกมฺปาย อปวิสิตฺวา คาถาทฺวยมาหฯ

ตตฺถ ปสวีติ ชเนสิ นิปฺผาเทสิฯ อาสชฺชาติ อาสาเทตฺวา ฆฏฺเฏตฺวาฯ น เม ปาปํ วิปจฺจตีติ มม ปาปํ น ปจฺจติฯ นิปฺผลํ เอตนฺติ กิํ นุ ตฺวํ เอวํ มญฺญสิ? มา เอวํ มญฺญิ, อตฺถิ ตยา กตสฺส ปาปสฺส ผลนฺติ ทีเปติฯ กิญฺจนนฺติ มทฺทิตุํ สมตฺถํ ราคกิญฺจนาทิ กิเลสชาตํฯ อาภสฺสรา ยถาติ ยถา อาภสฺสรา เทวา สปฺปีติกชฺฌาเนน ยาเปนฺตา ปีติภกฺขา นาม โหนฺติ, เอวํ ภวิสฺสามาติฯ อฏฺฐมํฯ

9. กสฺสกสุตฺตวณฺณนา

[155] นวเม นิพฺพานปฏิสํยุตฺตายาติ นิพฺพานํ อปทิสิตฺวา ปวตฺตายฯ หฏหฏเกโสติ ปุริมเกเส ปจฺฉโต, ปจฺฉิมเกเส ปุรโต วามปสฺสเกเส ทกฺขิณโต, ทกฺขิณปสฺสเกเส วามโต ผริตฺวา ผริตฺวา วิปฺปกิณฺณเกโสฯ มม จกฺขุสมฺผสฺสวิญฺญาณายตนนฺติ จกฺขุวิญฺญาเณน สมฺปยุตฺโต จกฺขุสมฺผสฺโสปิ วิญฺญาณายตนมฺปิ มเมวาติฯ เอตฺถ จ จกฺขุสมฺผสฺเสน วิญฺญาณสมฺปยุตฺตกา ธมฺมา คหิตา, วิญฺญาณายตเนน สพฺพานิปิ จกฺขุทฺวาเร อุปฺปนฺนานิ อาวชฺชนาทิวิญฺญาณานิฯ โสตทฺวาราทีสุปิ เอเสว นโยฯ มโนทฺวาเร ปน มโนติ สาวชฺชนกํ ภวงฺคจิตฺตํฯ ธมฺมาติ อารมฺมณธมฺมาฯ มโนสมฺผสฺโสติ สาวชฺชเนน ภวงฺเคน สมฺปยุตฺตผสฺโสฯ วิญฺญาณายตนนฺติ ชวนจิตฺตํ ตทารมฺมณมฺปิ วฏฺฏติฯ

ตเวว ปาปิม, จกฺขูติ ยํ โลเก ติมิรกาจาทีหิ อุปทฺทุตํ อเนกโรคายตนํ อุปกฺกวิปกฺกํ อนฺตมโส กาณจกฺขุปิ, สพฺพํ ตํ ตเวว ภวตุฯ รูปาทีสุปิ เอเสว นโยฯ

ยํ วทนฺตีติ ยํ ภณฺฑกํ ‘‘มม อิท’’นฺติ วทนฺติฯ เย วทนฺติ มมนฺติ จาติ เย จ ปุคฺคลา ‘‘มม’’นฺติ วทนฺติฯ เอตฺถ เจ เต มโน อตฺถีติ เอเตสุ จ ฐาเนสุ ยทิ จิตฺตํ อตฺถิฯ น เม สมณ โมกฺขสีติ สมณ มยฺหํ วิสยโต น มุจฺจิสฺสสิฯ ยํ วทนฺตีติ ยํ ภณฺฑกํ วทนฺติ, น ตํ มยฺหํฯ เย วทนฺตีติ เยปิ ปุคฺคลา เอวํ วทนฺติ, น เต อหํฯ น เม มคฺคมฺปิ ทกฺขสีติ ภวโยนิคติอาทีสุ มยฺหํ คตมคฺคมฺปิ น ปสฺสสิฯ นวมํฯ

10. รชฺชสุตฺตวณฺณนา

[156] ทสเม อหนํ อฆาตยนฺติ อหนนฺเตน อฆาตยนฺเตนฯ อชินํ อชาปยนฺติ ปรสฺส ธนชานิํ อกโรนฺเตน อการาเปนฺเตนฯ อโสจํ อโสจาปยนฺติ อโสจนฺเตน อโสจาปยนฺเตนฯ อิติ ภควา อธมฺมิกราชูนํ รชฺเช วิชิเต ทณฺฑกรปีฬิเต มนุสฺเส ทิสฺวา การุญฺญวเสน เอวํ จินฺเตสิฯ อุปสงฺกมีติ ‘‘สมโณ โคตโม ‘สกฺกา นุ โข รชฺชํ กาเรตุ’นฺติ จินฺเตสิ, รชฺชํ กาเรตุกาโม ภวิสฺสติ, รชฺชญฺจ นาเมตํ ปมาทฏฺฐานํ, รชฺชํ กาเรนฺเต สกฺกา โอตารํ ลภิตุํ, คจฺฉามิ อุสฺสาหมสฺส ชเนสฺสามี’’ติ จินฺเตตฺวา อุปสงฺกมิฯ อิทฺธิปาทาติ อิชฺฌนกโกฏฺฐาสา ภาวิตาติ วฑฺฒิตาฯ พหุลีกตาติ ปุนปฺปุนํ กตาฯ ยานีกตาติ ยุตฺตยานํ วิย กตาฯ วตฺถุกตาติ ปติฏฺฐฏฺเฐนวตฺถุกตาฯ อนุฏฺฐิตาติ อวิชหิตา นิจฺจานุพทฺธาฯ ปริจิตาติ สาตจฺจกิริยาย สุปริจิตา กตา อิสฺสาสสฺส อวิราธิตเวธิหตฺโถ วิยฯ สุสมารทฺธาติ สุฏฺฐุ สมารทฺธา ปริปุณฺณภาวนาฯ อธิมุจฺเจยฺยาติ จินฺเตยฺยฯ

ปพฺพตสฺสาติ ปพฺพโต ภเวยฺยฯ ทฺวิตฺตาวาติ ติฏฺฐตุ เอโก ปพฺพโต, ทฺวิกฺขตฺตุมฺปิ ตาว มหนฺโต สุวณฺณปพฺพโต เอกสฺส นาลํ, น ปริยตฺโตติ อตฺโถฯ อิติ วิทฺวา สมญฺจเรติ เอวํ ชานนฺโต สมํ จเรยฺยฯ ยโตนิทานนฺติ ทุกฺขํ นาม ปญฺจกามคุณนิทานํ, ตํ ยโตนิทานํ โหติ, เอวํ โย อทกฺขิฯ กถํ นเมยฺยาติ โส ชนฺตุ เตสุ ทุกฺขสฺส นิทานภูเตสุ กาเมสุ เกน การเณน นเมยฺยฯ อุปธิํ วิทิตฺวาติ กามคุณอุปธิํ ‘‘สงฺโค เอโส, ลคฺคนเมต’’นฺติ เอวํ วิทิตฺวาฯ ตสฺเสว ชนฺตุ วินยาย สิกฺเขติ ตสฺเสว อุปธิสฺส วินยาย สิกฺเขยฺยฯ ทสมํฯ

ทุติโย วคฺโคฯ

3. ตติยวคฺโค