เมนู

1. ปุคฺคลสุตฺตวณฺณนา

[132] ตติยวคฺคสฺส ปฐเม ‘‘นีเจ กุเล ปจฺจาชาโต’’ติอาทิเกน ตเมน ยุตฺโตติ ตโมฯ กายทุจฺจริตาทีหิ ปุน นิรยตมูปคมนโต ตมปรายโณฯ อิติ อุภเยนปิ ขนฺธตโมว กถิโต โหติฯ ‘‘อุจฺเจ กุเล ปจฺจาชาโต’’ติอาทิเกน โชตินา ยุตฺตโต โชติ, อาโลกีภูโตติ วุตฺตํ โหติฯ กายสุจริตาทีหิ ปุน สคฺคูปปตฺติโชติภาวูปคมนโต โชติปรายโณฯ อิมินา นเยน อิตเรปิ ทฺเว เวทิตพฺพาฯ

เวนกุเลติ วิลีวการกุเลฯ เนสาทกุเลติ มิคลุทฺทกาทีนํ กุเลฯ รถการกุเลติ จมฺมการกุเลฯ ปุกฺกุสกุเลติ ปุปฺผฉฑฺฑกกุเลฯ กสิรวุตฺติเกติ ทุกฺขวุตฺติเกฯ ทุพฺพณฺโณติ ปํสุปิสาจโก วิย ฌามขาณุวณฺโณฯ ทุทฺทสิโกติ วิชาตมาตุยาปิ อมนาปทสฺสโน โอโกฏิมโกติ ลกุณฺฑโกฯ กาโณติ เอกกฺขิกาโณ วา อุภยกฺขิกาโณ วาฯ กุณีติ เอกหตฺถกุณี วา อุภยหตฺถกุณี วาฯ ขญฺโชติ เอกปาทขญฺโช วา อุภยปาทขญฺโช วาฯ ปกฺขหโตติ หตปกฺโข ปีฐสปฺปีฯ ปทีเปยฺยสฺสาติ เตลกปลฺลกาทิโน ปทีปอุปกรณสฺสฯ เอวํ โข, มหาราชาติ เอตฺถ เอโก ปุคฺคโล พหิทฺธา อาโลกํ อทิสฺวา มาตุกุจฺฉิสฺมิํเยว กาลํ กตฺวา อปาเยสุ นิพฺพตฺตนฺโต สกลํ กปฺปมฺปิ สํสรติ, โสปิ ตโมตมปรายโณวฯ โส ปน กุหกปุคฺคโล ภเวยฺยฯ กุหกสฺส หิ เอวรูปา นิพฺพตฺติ โหตีติ วุตฺตํฯ

เอตฺถ จ ‘‘นีเจ กุเล ปจฺจาชาโต โหติ จณฺฑาลกุเล วา’’ติอาทีหิ อาคมนวิปตฺติ เจว ปุพฺพุปฺปนฺนปจฺจยวิปตฺติ จ ทสฺสิตาฯ ทลิทฺเทติอาทีหิ ปวตฺตปจฺจยวิปตฺติฯ กสิรวุตฺติเกติอาทีหิ อาชีวุปายวิปตฺติฯ

ทุพฺพณฺโณติอาทีหิ อตฺตภาววิปตฺติฯ พวฺหาพาโธติอาทีหิ ทุกฺขการณสมาโยโคฯ น ลาภีติอาทีหิ สุขการณวิปตฺติ เจว อุปโภควิปตฺติ จฯ กาเยน ทุจฺจริตนฺติอาทีหิ ตมปรายณภาวสฺส การณสมาโยโคฯ กายสฺส เภทาติอาทีหิ สมฺปรายิกตมูปคโมฯ สุกฺกปกฺโข วุตฺตปฏิปกฺขนเยน เวทิตพฺโพฯ

อกฺโกสตีติ ทสหิ อกฺโกสวตฺถูหิ อกฺโกสติฯ ปริภาสตีติ, ‘‘กสฺมา ติฏฺฐถ? กิํ ตุมฺเหหิ อมฺหากํ กสิกมฺมาทีนิ กตานี’’ติอาทีหิ? ปริภววจเนหิ ปริภาสติฯ โรสโกติ ฆฏฺฏโกฯ อพฺยคฺคมนโสติ เอกคฺคจิตฺโตฯ ปฐมํฯ

2. อยฺยิกาสุตฺตวณฺณนา

[133] ทุติเย ชิณฺณาติ ชราชิณฺณาฯ วุฑฺฒาติ วโยวุฑฺฒาฯ มหลฺลิกาติ ชาติมหลฺลิกาฯ อทฺธคตาติ อทฺธํ จิรกาลํ อติกฺกนฺตาฯ วโยอนุปฺปตฺตาติ ปจฺฉิมวยํ สมฺปตฺตาฯ ปิยา มนาปาติ รญฺโญ กิร มาตริ มตาย อยฺยิกา มาตุฏฺฐาเน ฐตฺวา ปฏิชคฺคิ, เตนสฺส อยฺยิกาย พลวเปมํ อุปฺปชฺชิฯ ตสฺมา เอวมาหฯ หตฺถิรตเนนาติ สตสหสฺสคฺฆนโก หตฺถี สตสหสฺสคฺฆนเกน อลงฺกาเรน อลงฺกโต หตฺถิรตนํ นามฯ อสฺสรตเนปิ เอเสว นโยฯ คามวโรปิ สตสหสฺสุฏฺฐานกคาโมวฯ สพฺพานิ ตานิ เภทนธมฺมานีติ เตสุ หิ กิญฺจิ กริยมานเมว ภิชฺชติ, กิญฺจิ กตปริโยสิตํ จกฺกโต อนปนีตเมว, กิญฺจิ อปเนตฺวา ภูมิยํ ฐปิตมตฺตํ, กิญฺจิ ตโต ปรํ, เอวเมว สตฺเตสุปิ โกจิ ปฏิสนฺธิํ คเหตฺวา มรติ, โกจิ มูฬฺหคพฺภาย มาตริ มาตุกุจฺฉิโต อนิกฺขนฺโตว, โกจิ นิกฺขนฺตมตฺโต, โกจิ ตโต ปรนฺติฯ ตสฺมา เอวมาหฯ ทุติยํฯ

[134] ตติเย สพฺพํ อุตฺตานเมวฯ ตติยํฯ