เถโร สิลาถมฺโภ วิย นิจฺจโล หุตฺวา โก เอตฺถาติ อาห ? อหํ, ภนฺเต, ติสฺโสติฯ สุคนฺธํ วายสิ โน ติสฺสาติ? เอวํ ขีณาสวสฺส ภยํ นาม นตฺถีติฯ

เอกจฺโจ ปน ปุถุชฺชโนปิ อติสูโร โหติ นิพฺภโยฯ โส รญฺชนีเยน อารมฺมเณน ปริคฺคณฺหิตพฺโพฯ วสภราชาปิ หิ เอกํ เถรํ ปริคฺคณฺหมาโน ฆเร นิสีทาเปตฺวา ตสฺส สนฺติเก พทรสาฬวํ มทฺทมาโน นิสีทิฯ มหาเถรสฺส เขโฬ จลิ, ตโต เถรสฺส ปุถุชฺชนภาโว อาวิภูโตฯ ขีณาสวสฺส หิ รสตณฺหา นาม สุปฺปหีนา, ทิพฺเพสุปิ รเสสุ นิกนฺติ นาม น โหติฯ ตสฺมา อิเมหิ อุปาเยหิ ปริคฺคเหตฺวา สจสฺส ภยํ วา ฉมฺภิตตฺตํ วา โลมหํโส วา รสตณฺหา วา อุปฺปชฺชติ, น ตฺวํ อรหาติ อปเนตพฺโพฯ สเจ ปน อภีรู อจฺฉมฺภี อนุตฺราสี หุตฺวา สีโห วิย นิสีทติ, ทิพฺพารมฺมเณปิ นิกนฺติํ น ชเนติฯ อยํ ภิกฺขุ สมฺปนฺนเวยฺยากรโณ สมนฺตา ราชราชมหามตฺตาทีหิ เปสิตํ สกฺการํ อรหตีติฯ

ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย

ฉพฺพิโสธนสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. สปฺปุริสธมฺมสุตฺตวณฺณนา

[105] เอวํ เม สุตนฺติ สปฺปุริสธมฺมสุตฺตํฯ ตตฺถ สปฺปุริสธมฺมนฺติ สปฺปุริสานํ ธมฺมํฯ อสปฺปุริสธมฺมนฺติ ปาปปุริสานํ ธมฺมํฯ เอวํ มาติกํ ฐเปตฺวาปิ ปุน ยถา นาม มคฺคกุสโล ปุริโส วามํ มุญฺจิตฺวา ทกฺขิณํ คณฺหาติฯ ปฐมํ มุญฺจิตพฺพํ กเถติ, เอวํ ปหาตพฺพํ ธมฺมํ ปฐมํ เทเสนฺโต กตโม จ, ภิกฺขเว, อสปฺปุริสธมฺโมติอาทิมาหฯ ตตฺถ อุจฺจากุลาติ ขตฺติยกุลา วา พฺราหฺมณกุลา วาฯ เอตเทว หิ กุลทฺวยํ ‘‘อุจฺจากุล’’นฺติ วุจฺจติฯ โส ตตฺถ ปุชฺโชติ โส ภิกฺขุ เตสุ ภิกฺขูสุ ปูชารโหฯ อนฺตรํ กริตฺวาติ อพฺภนฺตรํ กตฺวาฯ

มหากุลาติ ขตฺติยกุลา วา พฺราหฺมณกุลา วา เวสฺสกุลา วาฯ อิทเมว หิ กุลตฺตยํ ‘‘มหากุล’’นฺติ วุจฺจติฯ