2. อนุปทวคฺโค

1. อนุปทสุตฺตวณฺณนา

[93] เอวํ เม สุตนฺติ อนุปทสุตฺตํฯ ตตฺถ เอตทโวจาติ เอตํ (ปฏิ. ม. 3.4) ‘‘ปณฺฑิโต’’ติอาทินา นเยน ธมฺมเสนาปติสาริปุตฺตตฺเถรสฺส คุณกถํ อโวจฯ กสฺมา? อวเสสตฺเถเรสุ หิ มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส อิทฺธิมาติ คุโณ ปากโฏ, มหากสฺสปสฺส ธุตวาโทติ, อนุรุทฺธตฺเถรสฺส ทิพฺพจกฺขุโกติ, อุปาลิตฺเถรสฺส วินยธโรติ, เรวตตฺเถรสฺส ฌายี ฌานาภิรโตติ, อานนฺทตฺเถรสฺส พหุสฺสุโตติฯ เอวํ เตสํ เตสํ เถรานํ เต เต คุณา ปากฏา, สาริปุตฺตตฺเถรสฺส ปน อปากฏาฯ กสฺมา? ปญฺญวโต หิ คุณา น สกฺกา อกถิตา ชานิตุํฯ อิติ ภควา ‘‘สาริปุตฺตสฺส คุเณ กเถสฺสามี’’ติ สภาคปริสาย สนฺนิปาตํ อาคเมสิฯ วิสภาคปุคฺคลานญฺหิ สนฺติเก วณฺณํ กเถตุํ น วฏฺฏติ, เต วณฺเณ กถิยมาเน อวณฺณเมว กเถนฺติฯ อิมสฺมิํ ปน ทิวเส เถรสฺส สภาคปริสา สนฺนิปติ, ตสฺสา สนฺนิปติตภาวํ ทิสฺวา สตฺถา วณฺณํ กเถนฺโต อิมํ เทสนํ อารภิฯ

ตตฺถ ปณฺฑิโตติ ธาตุกุสลตา อายตนกุสลตา ปฏิจฺจสมุปฺปาทกุสลตา ฐานาฏฺฐานกุสลตาติ อิเมหิ จตูหิ การเณหิ ปณฺฑิโตฯ มหาปญฺโญติอาทีสุ มหาปญฺญาทีหิ สมนฺนาคโตติ อตฺโถฯ

ตตฺริทํ มหาปญฺญาทีนํ นานตฺตํ – ตตฺถ กตมา มหาปญฺญา? มหนฺเต สีลกฺขนฺเธ ปริคฺคณฺหาตีติ มหาปญฺญา, มหนฺเต สมาธิกฺขนฺเธ, ปญฺญากฺขนฺเธ, วิมุตฺติกฺขนฺเธ, วิมุตฺติญาณทสฺสนกฺขนฺเธ ปริคฺคณฺหาตีติ มหาปญฺญา, มหนฺตานิ ฐานาฏฺฐานานิ, มหนฺตา วิหารสมาปตฺติโย , มหนฺตานิ อริยสจฺจานิ, มหนฺเต สติปฏฺฐาเน, สมฺมปฺปธาเน, อิทฺธิปาเท, มหนฺตานิ อินฺทฺริยานิ, พลานิ, โพชฺฌงฺคานิ, มหนฺเต อริยมคฺเค, มหนฺตานิ สามญฺญผลานิ, มหนฺตา อภิญฺญาโย, มหนฺตํ ปรมตฺถํ นิพฺพานํ ปริคฺคณฺหาตีติ มหาปญฺญาฯ