เมนู

8. นครวินฺเทยฺยสุตฺตวณฺณนา

[435] เอวํ เม สุตนฺติ นครวินฺเทยฺยสุตฺตํฯ ตตฺถ สมวิสมํ จรนฺตีติ กาเลน สมํ จรนฺติ, กาเลน วิสมํฯ สมจริยมฺปิ เหตนฺติ สมจริยมฺปิ หิ เอตํฯ

[437] เก อาการาติ กานิ การณานิ? เก อนฺวยาติ กา อนุพุทฺธิโย? นตฺถิ โข ปน ตตฺถาติ กสฺมา อาห, นนุ อรญฺเญ หริตติณจมฺปกวนาทิวเสน อติมนุญฺญา รูปาทโย ปญฺจ กามคุณา อตฺถีติ? โน นตฺถิฯ น ปเนตํ วนสณฺเฑน กถิตํ, อิตฺถิรูปาทีนิ ปน สนฺธาเยตํ กถิตํฯ ตานิ หิ ปุริสสฺส จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐนฺติฯ ยถาห – ‘‘นาหํ, ภิกฺขเว, อญฺญํ เอกรูปมฺปิ สมนุปสฺสามิ, ยํ เอวํ ปุริสสฺส จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐติ, ยถยิทํ, ภิกฺขเว, อิตฺถิรูปํฯ อิตฺถิรูปํ, ภิกฺขเว, ปุริสสฺส จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐตี’’ติ (อ. นิ. 1.1) วิตฺถาเรตพฺพํฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย

นครวินฺเทยฺยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ปิณฺฑปาตปาริสุทฺธิสุตฺตวณฺณนา

[438] เอวํ เม สุตนฺติ ปิณฺฑปาตปาริสุทฺธิสุตฺตํฯ ตตฺถ ปฏิสลฺลานาติ ผลสมาปตฺติโตฯ

วิปฺปสนฺนานีติ โอกาสวเสเนตํ วุตฺตํฯ ผลสมาปตฺติโต หิ วุฏฺฐิตสฺส ปญฺจหิ ปสาเทหิ ปติฏฺฐิโตกาโส วิปฺปสนฺโน โหติ, ฉวิวณฺโณ ปริสุทฺโธฯ ตสฺมา เอวมาหฯ สุญฺญตวิหาเรนาติ สุญฺญตผลสมาปตฺติวิหาเรนฯ มหาปุริสวิหาโรติ พุทฺธปจฺเจกพุทฺธตถาคตมหาสาวกานํ มหาปุริสานํ วิหาโรฯ เยน จาหํ มคฺเคนาติอาทีสุ วิหารโต ปฏฺฐาย ยาว คามสฺส อินฺทขีลา เอส ปวิฏฺฐมคฺโค นาม, อนฺโตคามํ ปวิสิตฺวา เคหปฏิปาฏิยา จริตฺวา ยาว นครทฺวาเรน นิกฺขมนา เอส จริตพฺพปเทโส นาม, พหิ อินฺทขีลโต ปฏฺฐาย ยาว วิหารา เอส ปฏิกฺกนฺตมคฺโค นามฯ

ปฏิฆํ วาปิ เจตโสติ จิตฺเต ปฏิหญฺญนกิเลสชาตํ กิญฺจิ อตฺถิ นตฺถีติฯ อโหรตฺตานุสิกฺขินาติ ทิวสญฺจ รตฺติญฺจ อนุสิกฺขนฺเตนฯ

[440] ปหีนา นุ โข เม ปญฺจ กามคุณาติอาทีสุ เอกภิกฺขุสฺส ปจฺจเวกฺขณา นานา, นานาภิกฺขูนํ ปจฺจเวกฺขณา นานาติฯ กถํ? เอโก หิ ภิกฺขุ ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต ปตฺตจีวรํ ปฏิสาเมตฺวา วิวิตฺโตกาเส นิสินฺโน ปจฺจเวกฺขติ ‘‘ปหีนา นุ โข เม ปญฺจกามคุณา’’ติฯ โส ‘‘อปฺปหีนา’’ติ ญตฺวา วีริยํ ปคฺคยฺห อนาคามิมคฺเคน ปญฺจกามคุณิกราคํ สมุคฺฆาเฏตฺวา มคฺคานนฺตรํ ผลํ ผลานนฺตรํ มคฺคํ ตโต วุฏฺฐาย ปจฺจเวกฺขนฺโต ‘‘ปหีนา’’ติ ปชานาติฯ นีวรณาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เอเตสํ ปน อรหตฺตมคฺเคน ปหานาทีนิ โหนฺติ, เอวํ เอกภิกฺขุสฺส นานาปจฺจเวกฺขณา โหติฯ เอตาสุ ปน ปจฺจเวกฺขณาสุ อญฺโญ ภิกฺขุ เอกํ ปจฺจเวกฺขณํ ปจฺจเวกฺขติ, อญฺโญ เอกนฺติ เอวํ นานาภิกฺขูนํ นานาปจฺจเวกฺขณา โหติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย

ปิณฺฑปาตปาริสุทฺธิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. อินฺทฺริยภาวนาสุตฺตวณฺณนา

[453] เอวํ เม สุตนฺติ อินฺทฺริยภาวนาสุตฺตํฯ ตตฺถ คชงฺคลายนฺติ เอวํนามเก นิคเมฯ สุเวฬุวเนติ สุเวฬุ นาม เอกา รุกฺขชาติ, เตหิ สญฺฉนฺโน มหาวนสณฺโฑ, ตตฺถ วิหรติฯ จกฺขุนา รูปํ น ปสฺสติ, โสเตน สทฺทํ น สุณาตีติ จกฺขุนา รูปํ น ปสฺสิตพฺพํ, โสเตน สทฺโท น โสตพฺโพติ เอวํ เทเสตีติ อธิปฺปาเยน วทติฯ

อญฺญถา อริยสฺส วินเยติ อิมินา ภควา อตฺตโน สาสเน อสทิสาย อินฺทฺริยภาวนาย กถนตฺถํ อาลยํ อกาสิฯ