4. นนฺทโกวาทสุตฺตวณฺณนา

[398] เอวํ เม สุตนฺติ นนฺทโกวาทสุตฺตํฯ ตตฺถ เตน โข ปน สมเยนาติ ภควา มหาปชาปติยา ยาจิโต ภิกฺขุนิสงฺฆํ อุยฺโยเชตฺวา ภิกฺขุสงฺฆํ สนฺนิปาเตตฺวา – ‘‘เถรา ภิกฺขู วาเรน ภิกฺขุนิโย โอวทนฺตู’’ติ สงฺฆสฺส ภารํ อกาสิฯ ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ ตตฺถ ปริยาเยนาติ วาเรนฯ น อิจฺฉตีติ อตฺตโน วาเร สมฺปตฺเต ทูรํ คามํ วา คนฺตฺวา สูจิกมฺมาทีนิ วา อารภิตฺวา ‘‘อยํ นามสฺส ปปญฺโจ’’ติ วทาเปสิฯ อิมํ ปน ปริยาเยน โอวาทํ ภควา นนฺทกตฺเถรสฺเสว การณา อกาสิฯ กสฺมา? อิมาสญฺหิ ภิกฺขุนีนํ เถรํ ทิสฺวา จิตฺตํ เอกคฺคํ โหติ ปสีทติฯ เตน ตา ตสฺส โอวาทํ สมฺปฏิจฺฉิตุกามา, ธมฺมกถํ โสตุกามาฯ ตสฺมา ภควา – ‘‘นนฺทโก อตฺตโน วาเร สมฺปตฺเต โอวาทํ ทสฺสติ, ธมฺมกถํ กเถสฺสตี’’ติ วาเรน โอวาทํ อกาสิฯ เถโร ปน อตฺตโน วารํ น กโรติ, กสฺมาติ เจ? ตา กิร ภิกฺขุนิโย ปุพฺเพ เถรสฺส ชมฺพุทีเป รชฺชํ กาเรนฺตสฺส โอโรธา อเหสุํฯ เถโร ปุพฺเพนิวาสญาเณน ตํ การณํ ญตฺวา จินฺเตสิ – ‘‘มํ อิมสฺส ภิกฺขุนิสงฺฆสฺส มชฺเฌ นิสินฺนํ อุปมาโย จ การณานิ จ อาหริตฺวา ธมฺมํ กถยมานํ ทิสฺวา อญฺโญ ปุพฺเพนิวาสญาณลาภี ภิกฺขุ อิมํ การณํ โอโลเกตฺวา ‘อายสฺมา นนฺทโก ยาวชฺชทิวสา โอโรเธ น วิสฺสชฺเชติ, โสภตายมายสฺมา โอโรธปริวุโต’ติ วตฺตพฺพํ มญฺเญยฺยา’’ติฯ เอตมตฺถํ สมฺปสฺสมาโน เถโร อตฺตโน วารํ น กโรติฯ อิมาสญฺจ กิร ภิกฺขุนีนํ เถรสฺเสว เทสนา สปฺปายา ภวิสฺสตีติ ญตฺวา อถ โข ภควา อายสฺมนฺตํ นนฺทกํ อามนฺเตสิฯ

ตาสํ ภิกฺขุนีนํ ปุพฺเพ ตสฺส โอโรธภาวชานนตฺถํ อิทํ วตฺถุํ – ปุพฺเพ กิร พาราณสิยํ ปญฺจ ทาสสตานิ ปญฺจ ทาสิสตานิ จาติ ชงฺฆสหสฺสํ เอกโตว กมฺมํ กตฺวา เอกสฺมิํ ฐาเน วสิฯ อยํ นนฺทกตฺเถโร ตสฺมิํ กาเล เชฏฺฐกทาโส โหติ , โคตมี เชฏฺฐกทาสีฯ สา เชฏฺฐกทาสสฺส ปาทปริจาริกา อโหสิ ปณฺฑิตา พฺยตฺตาฯ ชงฺฆสหสฺสมฺปิ ปุญฺญกมฺมํ กโรนฺตํ เอกโต กโรติฯ อถ วสฺสูปนายิกสมเย ปญฺจ ปจฺเจกพุทฺธา นนฺทมูลกปพฺภารโต อิสิปตเน โอตริตฺวา นคเร ปิณฺฑาย จริตฺวา อิสิปตนเมว คนฺตฺวา – ‘‘วสฺสูปนายิกกุฏิยา อตฺถาย หตฺถกมฺมํ ยาจิสฺสามา’’ติ จีวรํ ปารุปิตฺวา สายนฺหสมเย นครํ ปวิสิตฺวา เสฏฺฐิสฺส ฆรทฺวาเร อฏฺฐํสุฯ เชฏฺฐกทาสี กุฏํ คเหตฺวา อุทกติตฺถํ คจฺฉนฺตี ปจฺเจกพุทฺเธ นครํ ปวิสนฺเต อทฺทสฯ เสฏฺฐิ เตสํ อาคตการณํ สุตฺวา ‘‘อมฺหากํ โอกาโส นตฺถิ, คจฺฉนฺตู’’ติ อาหฯ

อถ เต นครา นิกฺขมนฺเต เชฏฺฐกทาสี กุฏํ คเหตฺวา ปวิสนฺตี ทิสฺวา กุฏํ โอตาเรตฺวา วนฺทิตฺวา โอนมิตฺวา มุขํ ปิธาย – ‘‘อยฺยา นครํ ปวิฏฺฐมตฺตาว นิกฺขนฺตา, กิํ นุ โข’’ติ ปุจฺฉิฯ วสฺสูปนายิกกุฏิยา หตฺถกมฺมํ ยาจิตุํ อาคมิมฺหาติฯ ลทฺธํ, ภนฺเตติฯ น ลทฺธํ อุปาสิเกติ? กิํ ปเนสา กุฏิ อิสฺสเรเหว กาตพฺพา, ทุคฺคเตหิปิ สกฺกา กาตุนฺติฯ เยน เกนจิ สกฺกาติ? สาธุ, ภนฺเต, มยํ กริสฺสามฯ