อุปโก ปลคณฺโฑ จ, ปุกฺกุสาติ จ เต ตโย;

ภทฺทิโย ขณฺฑเทโว จ, พาหุรคฺคิ จ สิงฺคิโย;

เต หิตฺวา มานุสํ เทหํ, ทิพฺพโยคํ อุปจฺจคุ’’นฺติฯ (สํ. นิ. 1.50, 105);

พิมฺพิสาโรปิ ‘‘มยฺหํ สหาโย มยา เปสิตสาสนมตฺตํ วาเจตฺวา หตฺถคตํ รชฺชํ ปหาย เอตฺตกํ อทฺธานํ อาคโต, ทุกฺกรํ กตํ กุลปุตฺเตน, ปพฺพชิตสกฺกาเรน ตํ สกฺกริสฺสามี’’ติ ‘‘ปริเยสถ เม สหายก’’นฺติ ตตฺถ ตตฺถ เปเสสิฯ เปสิตา ตํ อทฺทสํสุ สงฺการฏฺฐาเน ปติตํ, ทิสฺวา อาคมฺม รญฺโญ อาโรเจสุํฯ ราชา คนฺตฺวา กุลปุตฺตํ ทิสฺวา – ‘‘น วต, โภ, ลภิมฺหา สหายกสฺส สกฺการํ กาตุํ, อนาโถ เม ชาโต สหายโก’’ติฯ ปริเทวิตฺวา กุลปุตฺตํ มญฺจเกน คณฺหาเปตฺวา ยุตฺโตกาเส ฐเปตฺวา อนุปสมฺปนฺนสฺส สกฺการํ กาตุํ ชานนาภาเวน นฺหาปกกปฺปกาทโย ปกฺโกสาเปตฺวา กุลปุตฺตํ สีสํ นฺหาเปตฺวา สุทฺธวตฺถานิ นิวาสาเปตฺวา ราชเวเสน อลงฺการาเปตฺวา โสวณฺณสิวิกํ อาโรเปตฺวา สพฺพตาฬาวจรคนฺธมาลาทีหิ ปูชํ กโรนฺโต นครา นีหริตฺวา พหูหิ คนฺธกฏฺเฐหิ มหาจิตกํ กาเรตฺวา กุลปุตฺตสฺส สรีรกิจฺจํ กตฺวา ธาตุโย อาทาย เจติยํ ปติฏฺฐเปสิฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย

ธาตุวิภงฺคสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. สจฺจวิภงฺคสุตฺตวณฺณนา

[371] เอวํ เม สุตนฺติ สจฺจวิภงฺคสุตฺตํฯ ตตฺถ อาจิกฺขนาติ อิทํ ทุกฺขํ อริยสจฺจํ นาม…เป.… อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา อริยสจฺจํ นามาติฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ อปิเจตฺถ ปญฺญาปนา นาม ทุกฺขสจฺจาทีนํ ฐปนาฯ อาสนํ ฐเปนฺโต หิ อาสนํ ปญฺญเปตีติ วุจฺจติฯ ปฏฺฐปนาติ ปญฺญาปนาฯ วิวรณาติ วิวฏกรณาฯ วิภชนาติ วิภาคกิริยาฯ อุตฺตานีกมฺมนฺติ ปากฏภาวกรณํฯ