ตสฺส สห จิตฺตุปฺปาเทเนว โส หตฺถิราชา ราชหํโส วิย อินฺทนีลมณิปฺปภาชาลนีลคคนตลํ อภิลงฺฆติ, ตโต จกฺกจาริกาย วุตฺตนเยเนว สกลราชปริสาฯ อิติ สปริโส ราชา อนฺโตปาตราเสเยว สกลปถวิํ อนุสํยายิตฺวา ราชธานิํ ปจฺจาคจฺฉติ, เอวํ มหิทฺธิกํ จกฺกวตฺติโน หตฺถิรตนํ โหติฯ เตน วุตฺตํ ทิสฺวาน รญฺโญ จกฺกวตฺติสฺส…เป.… เอวรูปํ หตฺถิรตนํ ปาตุภวตีติฯ

อสฺสรตนวณฺณนา

เอวํ ปาตุภูตหตฺถิรตนสฺส ปน จกฺกวตฺติโน ปริสา ปกติมงฺคลอสฺสฏฺฐานํ สุจิสมตลํ กาเรตฺวา อลงฺกริตฺวา จ ปุริมนเยเนว รญฺโญ ตสฺส อาคมนจินฺตนตฺถํ อุสฺสาหํ ชเนนฺติฯ โส ปุริมนเยเนว กตทานสกฺกาโร สมาทินฺนสีโลว ปาสาทตเล นิสินฺโน ปุญฺญสมฺปตฺติํ สมนุสฺสรติ, อถสฺส ปุญฺญานุภาวโจทิโต สินฺธวกุลโต วิชฺชุลฺลตาวินทฺธสรทกาลเสตวลาหกราสิสสฺสิริโก รตฺตปาโท รตฺตตุณฺโฑ จนฺทปฺปภาปุญฺชสทิสสุทฺธสินิทฺธฆนสงฺฆาตสรีโร กากคีวา วิย อินฺทนีลมณิ วิย จ กาฬวณฺเณน สีเสน สมนฺนาคตตฺตา กาฬสีโส สุฏฺฐุ กปฺเปตฺวา ฐปิเตหิ วิย มุญฺชสทิเสหิ สณฺหวฏฺฏอุชุคติคเตหิ เกเสหิ สมนฺนาคตตฺตา มุญฺชเกโส เวหาสงฺคโม วลาหโก นาม อสฺสราชา อาคนฺตฺวา ตสฺมิํ ฐาเน ปติฏฺฐาติฯ เสสํ สพฺพํ หตฺถิรตเน วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ เอวรูปํ อสฺสรตนํ สนฺธาย ภควา ปุน จปรนฺติอาทิมาหฯ

มณิรตนวณฺณนา

เอวํ ปาตุภูตอสฺสรตนสฺส ปน รญฺโญ จกฺกวตฺติสฺส จตุหตฺถายามํ สกฏนาภิสมปฺปมาณํ อุโภสุ อนฺเตสุ กณฺณิกปริยนฺตโต วินิคฺคตสุปริสุทฺธมุตฺตากลาเปหิ ทฺวีหิ กญฺจนปทุเมหิ อลงฺกตํ จตุราสีติมณิสหสฺสปริวารํ ตาราคณปริวุตสฺส ปุณฺณจนฺทสฺส สิริํ ปฏิปฺผรมานํ วิย เวปุลฺลปพฺพตโต มณิรตนํ อาคจฺฉติฯ ตสฺเสวํ อาคตสฺส มุตฺตาชาลเก ฐเปตฺวา เวฬุปรมฺปราย สฏฺฐิหตฺถปฺปมาณํ อากาสํ อาโรปิตสฺส รตฺติภาเค สมนฺตา โยชนปฺปมาณํ โอกาสํ อาภา ผรติ, ยาย สพฺโพ โส โอกาโส อรุณุคฺคมนเวลา วิย สญฺชาตาโลโก โหติฯ ตโต กสฺสกา กสิกมฺมํ, วาณิชา อาปณุคฺฆาฏนํ , เต เต จ สิปฺปิโน ตํ ตํ กมฺมนฺตํ ปโยเชนฺติ ทิวาติ มญฺญมานาฯ เตน วุตฺตํ ปุน จปรํ, ภิกฺขเว…เป.… มณิรตนํ ปาตุภวตีติฯ

อิตฺถิรตนวณฺณนา

เอวํ ปาตุภูตมณิรตนสฺส ปน จกฺกวตฺติสฺส วิสยสุขวิเสสการณํ อิตฺถิรตนํ ปาตุภวติฯ มทฺทราชกุลโต วา หิสฺส อคฺคมเหสิํ อาเนนฺติ, อุตฺตรกุรุโต วา ปุญฺญานุภาเวน สยํ อาคจฺฉติฯ อวเสสา ปนสฺสา สมฺปตฺติ ‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, รญฺโญ จกฺกวตฺติสฺส อิตฺถิรตนํ ปาตุภวติ อภิรูปา ทสฺสนียา’’ติอาทินา นเยน ปาฬิยํเยว อาคตาฯ

ตตฺถ สณฺฐานปาริปูริยา อธิกํ รูปํ อสฺสาติ อภิรูปาฯ ทิสฺสมานา จ จกฺขูนิ ปีณยติ, ตสฺมา อญฺญํ กิจฺจวิกฺเขปํ หิตฺวาปิ ทฏฺฐพฺพาติ ทสฺสนียาฯ ทิสฺสมานา จ โสมนสฺสวเสน จิตฺตํ ปสาเทตีติ ปาสาทิกาฯ ปรมายาติ เอวํ ปสาทาวหตฺตา อุตฺตมายฯ วณฺณโปกฺขรตายาติ วณฺณสุนฺทรตายฯ สมนฺนาคตาติ อุเปตาฯ อภิรูปา วา ยสฺมา นาติทีฆา นาติรสฺสา ทสฺสนียา ยสฺมา นาติกิสา นาติถูลา, ปาสาทิกา ยสฺมา นาติกาฬิกา นจฺโจทาตาฯ ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคตา ยสฺมา อติกฺกนฺตา มานุสํ วณฺณํ อปฺปตฺตา ทิพฺพวณฺณํฯ มนุสฺสานญฺหิ วณฺณาภา พหิ น นิจฺฉรติ, เทวานํ อติทูรํ นิจฺฉรติ, ตสฺสา ปน ทฺวาทสหตฺถปฺปมาณํ ปเทสํ สรีราภา โอภาเสติฯ

นาติทีฆาทีสุ จสฺสา ปฐมยุคเฬน อาโรหสมฺปตฺติ, ทุติยยุคเฬน ปริณาหสมฺปตฺติ, ตติยยุคเฬน วณฺณสมฺปตฺติ วุตฺตาฯ ฉหิ วาปิ เอเตหิ กายวิปตฺติยา อภาโว, อติกฺกนฺตา มานุสํ วณฺณนฺติ อิมินา กายสมฺปตฺติ วุตฺตาฯ

ตูลปิจุโน วา กปฺปาสปิจุโน วาติ สปฺปิมณฺเฑ ปกฺขิปิตฺวา ฐปิตสฺส สตวิหตสฺส ตูลปิจุโน วา สตวิหตสฺส กปฺปาสปิจุโน วา กายสมฺผสฺโส โหติฯ สีเตติ รญฺโญ สีตกาเลฯ อุณฺเหติ รญฺโญ อุณฺหกาเลฯ จนฺทนคนฺโธติ นิจฺจกาลเมว สุปิสิตสฺส อภินวสฺส จตุชฺชาติสมาโยชิตสฺส หริจนฺทนสฺส คนฺโธ กายโต วายติฯ อุปฺปลคนฺโธติ หสิตกถิตกาเลสุ มุขโต นิกฺขนฺโต ตงฺขณํ วิกสิตสฺเสว นีลุปฺปลสฺส อติสุรภิคนฺโธ วายติฯ