9. พาลปณฺฑิตสุตฺตวณฺณนา

[246] เอวํ เม สุตนฺติ พาลปณฺฑิตสุตฺตํฯ ตตฺถ พาลลกฺขณานีติ พาโล อยนฺติ เอเตหิ ลกฺขิยติ ญายตีติ พาลลกฺขณานิฯ ตาเนว ตสฺส สญฺชานนการณานีติ พาลนิมิตฺตานิฯ พาลสฺส อปทานานีติ พาลาปทานานิ ฯ ทุจฺจินฺติตจินฺตีติ จินฺตยนฺโต อภิชฺฌาพฺยาปาทมิจฺฉาทสฺสนวเสน ทุจฺจินฺติตเมว จินฺเตติฯ ทุพฺภาสิตภาสีติ ภาสมาโนปิ มุสาวาทาทิเภทํ ทุพฺภาสิตเมว ภาสติฯ ทุกฺกฏกมฺมการีติ กโรนฺโตปิ ปาณาติปาตาทิวเสน ทุกฺกฏกมฺมเมว กโรติฯ ตตฺร เจติ ยตฺถ นิสินฺโน, ตสฺสํ ปริสติฯ ตชฺชํ ตสฺสารุปฺปนฺติ ตชฺชาติกํ ตทนุจฺฉวิกํ, ปญฺจนฺนํ เวรานํ ทิฏฺฐธมฺมกสมฺปรายิกอาทีนวปฺปฏิสํยุตฺตนฺติ อธิปฺปาโยฯ ตตฺราติ ตาย กถาย กจฺฉมานายฯ พาลนฺติอาทีนิ สามิอตฺเถ อุปโยควจนํฯ

[248] โอลมฺพนฺตีติ อุปฏฺฐหนฺติฯ เสสปททฺวยํ ตสฺเสว เววจนํ, โอลมฺพนาทิอากาเรน หิ ตานิ อุปฏฺฐหนฺติ, ตสฺมา เอวํ วุตฺตํฯ ปถวิยา โอลมฺพนฺตีติ ปถวิตเล ปตฺถรนฺติฯ เสสปททฺวยํ ตสฺเสว เววจนํฯ ปตฺถรณากาโรเยว เหสฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, พาลสฺสาติ ตสฺมิํ อุปฏฺฐานากาเร อาปาถคเต พาลสฺส เอวํ โหติฯ

[249] เอตทโวจาติ อนุสนฺธิกุสโล ภิกฺขุ ‘‘นิรยสฺส อุปมา กาตุํ น สกฺกา’’ติ น ภควา วทติ, ‘‘น สุกรา’’ติ ปน วทติ, น สุกรํ ปน สกฺกา โหติ กาตุํ, หนฺทาหํ ทสพลํ อุปมํ การาเปมีติ จินฺเตตฺวา เอตํ ‘‘สกฺกา, ภนฺเต’’ติ วจนํ อโวจฯ หเนยฺยุนฺติ วินิวิชฺฌิตฺวา คมนวเสน ยถา เอกสฺมิํ ฐาเน ทฺเว ปหารา นิปตนฺติ, เอวํ หเนยฺยุํฯ เตนสฺส ทฺเว วณมุขสตานิ โหนฺติฯ อิโต อุตฺตริปิ เอเสว นโยฯ

[250] ปาณิมตฺตนฺติ อนฺโตมุฏฺฐิยํ ฐปนมตฺตํฯ สงฺขมฺปิ น อุเปตีติ คณนมตฺตมฺปิ น คจฺฉติฯ กลภาคมฺปีติ สติมํ กลํ สหสฺสิมํ กลํ สตสหสฺสิมํ วา กลํ อุปคจฺฉตีติปิ วตฺตพฺพตํ น อุเปติฯ อุปนิธมฺปีติ อุปนิกฺเขปนมตฺตมฺปิ น อุเปติ, โอโลเกนฺตสฺส โอโลกิตมตฺตมฺปิ นตฺถิฯ ตตฺตํ อโยขิลนฺติ ติคาวุตํ อตฺตภาวํ สมฺปชฺชลิตาย โลหปถวิยา อุตฺตานกํ นิปชฺชาเปตฺวา ตสฺส ทกฺขิณหตฺเถ ตาลปฺปมาณํ อยสูลํ ปเวเสนฺติ, ตถา วามหตฺถาทีสุฯ ยถา จ อุตฺตานกํ นิปชฺชาเปตฺวา, เอวํ อุเรนปิ ทกฺขิณปสฺเสนปิ วามปสฺเสนปิ นิปชฺชาเปตฺวา ตํ กมฺมการณํ กโรนฺติเยวฯ สํเวเสตฺวาติ สมฺปชฺชลิตาย โลหปถวิยา ติคาวุตํ อตฺตภาวํ นิปชฺชาเปตฺวาฯ กุฐารีหีติ มหตีหิ เคหสฺส เอกปกฺขฉทนมตฺตาหิ กุฐารีหิ ตจฺฉนฺติฯ โลหิตํ นที หุตฺวา สนฺทติ, โลหปถวิโต ชาลา อุฏฺฐหิตฺวา ตจฺฉิตฏฺฐานํ คณฺหนฺติฯ