3. สุญฺญตวคฺโค

1. จูฬสุญฺญตสุตฺตวณฺณนา

[176] เอวํ เม สุตนฺติ จูฬสุญฺญตสุตฺตํฯ ตตฺถ เอกมิทนฺติ เถโร กิร ภควโต วตฺตํ กตฺวา อตฺตโน ทิวาฏฺฐานํ คนฺตฺวา กาลปริจฺเฉทํ กตฺวา นิพฺพานารมฺมณํ สุญฺญตาผลสมาปตฺติํ อปฺเปตฺวา นิสินฺโน ยถาปริจฺเฉเทน วุฏฺฐาสิฯ อถสฺส สงฺขารา สุญฺญโต อุปฏฺฐหิํสุฯ โส สุญฺญตากถํ โสตุกาโม ชาโตฯ อถสฺส เอตทโหสิ – ‘‘น โข ปน สกฺกา ธุเรน ธุรํ ปหรนฺเตน วิย คนฺตฺวา ‘สุญฺญตากถํ เม, ภนฺเต, กเถถา’ติ ภควนฺตํ วตฺตุํ, หนฺทาหํ ยํ เม ภควา นครกํ อุปนิสฺสาย วิหรนฺโต เอกํ กถํ กเถสิ, ตํ สาเรมิ, เอวํ เม ภควา สุญฺญตากถํ กเถสฺสตี’’ติ ทสพลํ สาเรนฺโต เอกมิทนฺติอาทิมาหฯ

ตตฺถ อิทนฺติ นิปาตมตฺตเมวฯ กจฺจิเมตํ, ภนฺเตติ เถโร เอกปเท ฐตฺวา สฏฺฐิปทสหสฺสานิ อุคฺคเหตฺวา ธาเรตุํ สมตฺโถ, กิํ โส ‘‘สุญฺญตาวิหาเรนา’’ติ เอกํ ปทํ ธาเรตุํ น สกฺขิสฺสติ, โสตุกาเมน ปน ชานนฺเตน วิย ปุจฺฉิตุํ น วฏฺฏติ, ปากฏํ กตฺวา วิตฺถาริยมานํ สุญฺญตากถํ โสตุกาโม อชานนฺโต วิย เอวมาหฯ เอโก อชานนฺโตปิ ชานนฺโต วิย โหติ, เถโร เอวรูปํ โกหญฺญํ กิํ กริสฺสติ, อตฺตโน ชานนฏฺฐาเนปิ ภควโต อปจิติํ ทสฺเสตฺวา ‘‘กจฺจิเมต’’นฺติอาทิมาหฯ

ปุพฺเพปีติ ปฐมโพธิยํ นครกํ อุปนิสฺสาย วิหรณกาเลปิฯ เอตรหิปีติ อิทานิปิฯ เอวํ ปน วตฺวา จินฺเตสิ – ‘‘อานนฺโท สุญฺญตากถํ โสตุกาโม, เอโก ปน โสตุํ สกฺโกติ, น อุคฺคเหตุํ, เอโก โสตุมฺปิ อุคฺคเหตุมฺปิ สกฺโกติ, น กเถตุํ, อานนฺโท ปน โสตุมฺปิ สกฺโกติ อุคฺคเหตุมฺปิ กเถตุมฺปิ, (กเถมิสฺส) สุญฺญตากถ’’นฺติฯ อิติ ตํ กเถนฺโต เสยฺยถาปีติอาทิมาหฯ