10. สงฺขารุปปตฺติสุตฺตวณฺณนา

[160] เอวํ เม สุตนฺติ สงฺขารุปปตฺติสุตฺตํฯ ตตฺถ สงฺขารุปปตฺตินฺติ สงฺขารานํเยว อุปปตฺติํ, น สตฺตสฺส, น โปสสฺส, ปุญฺญาภิสงฺขาเรน วา ภวูปคกฺขนฺธานํ อุปปตฺติํฯ

[161] สทฺธาย สมนฺนาคโตติ สทฺธาทโย ปญฺจ ธมฺมา โลกิกา วฏฺฏนฺติฯ ทหตีติ ฐเปติฯ อธิฏฺฐาตีติ ปติฏฺฐาเปติฯ สงฺขารา จ วิหารา จาติ สห ปตฺถนาย สทฺธาทโยว ปญฺจ ธมฺมาฯ ตตฺรุปปตฺติยาติ ตสฺมิํ ฐาเน นิพฺพตฺตนตฺถายฯ อยํ มคฺโค อยํ ปฏิปทาติ สห ปตฺถนาย ปญฺจ ธมฺมาวฯ ยสฺส หิ ปญฺจ ธมฺมา อตฺถิ, น ปตฺถนา, ตสฺส คติ อนิพทฺธาฯ ยสฺส ปตฺถนา อตฺถิ, น ปญฺจ ธมฺมา, ตสฺสปิ อนิพทฺธาฯ เยสํ อุภยํ อตฺถิ, เตสํ คติ นิพทฺธาฯ ยถา หิ อากาเส ขิตฺตทณฺโฑ อคฺเคน วา มชฺเฌน วา มูเลน วา นิปติสฺสตีติ นิยโม นตฺถิ, เอวํ สตฺตานํ ปฏิสนฺธิคฺคหณํ อนิยตํฯ ตสฺมา กุสลํ กมฺมํ กตฺวา เอกสฺมิํ ฐาเน ปตฺถนํ กาตุํ วฏฺฏติฯ

[165] อามณฺฑนฺติ อามลกํฯ ยถา ตํ ปริสุทฺธจกฺขุสฺส ปุริสสฺส สพฺพโสว ปากฏํ โหติ, เอวํ ตสฺส พฺรหฺมุโน สทฺธิํ ตตฺถ นิพฺพตฺตสตฺเตหิ สหสฺสี โลกธาตุฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ

[167] สุโภติ สุนฺทโรฯ ชาติมาติ อากรสมฺปนฺโนฯ สุปริกมฺมกโตติ โธวนาทีหิ สุฏฺฐุกตปริกมฺโมฯ ปณฺฑุกมฺพเล นิกฺขิตฺโตติ รตฺตกมฺพเล ฐปิโตฯ

[168] สตสหสฺโสติ โลกธาตุสตสหสฺสมฺหิ อาโลกผรณพฺรหฺมาฯ นิกฺขนฺติ นิกฺเขน กตํ ปิฬนฺธนํ, นิกฺขํ นาม ปญฺจสุวณฺณํ, อูนกนิกฺเขน กตํ ปสาธนญฺหิ ฆฏฺฏนมชฺชนกฺขมํ น โหติ, อติเรเกน กตํ ฆฏฺฏนมชฺชนํ ขมติ, วณฺณวนฺตํ ปน น โหติ, ผรุสธาตุกํ ขายติฯ นิกฺเขน กตํ ฆฏฺฏนมชฺชนญฺเจว ขมติ, วณฺณวนฺตญฺจ โหติฯ ชมฺโพนทนฺติ ชมฺพุนทิยํ นิพฺพตฺตํฯ