เมนู

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

มชฺฌิมนิกาเย

อุปริปณฺณาส-อฏฺฐกถา

1. เทวทหวคฺโค

1. เทวทหสุตฺตวณฺณนา

[1] เอวํ เม สุตนฺติ เทวทหสุตฺตํฯ ตตฺถ เทวทหํ นามาติ เทวา วุจฺจนฺติ ราชาโน, ตตฺถ จ สกฺยราชูนํ มงฺคลโปกฺขรณี อโหสิ ปาสาทิกา อารกฺขสมฺปนฺนา, สา เทวานํ ทหตฺตา ‘‘เทวทห’’นฺติ ปญฺญายิตฺถฯ ตทุปาทาย โสปิ นิคโม เทวทหนฺเตฺวว สงฺขํ คโตฯ ภควา ตํ นิคมํ นิสฺสาย ลุมฺพินิวเน วิหรติฯ สพฺพํ ตํ ปุพฺเพกตเหตูติ ปุพฺเพ กตกมฺมปจฺจยาฯ อิมินา กมฺมเวทนญฺจ กิริยเวทนญฺจ ปฏิกฺขิปิตฺวา เอกํ วิปากเวทนเมว สมฺปฏิจฺฉนฺตีติ ทสฺเสติฯ เอวํ วาทิโน, ภิกฺขเว, นิคณฺฐาติ อิมินา ปุพฺเพ อนิยเมตฺวา วุตฺตํ นิยเมตฺวา ทสฺเสติฯ

อหุวมฺเหว มยนฺติ อิทํ ภควา เตสํ อชานนภาวํ ชานนฺโตว เกวลํ กลิสาสนํ อาโรเปตุกาโม ปุจฺฉติฯ เย หิ ‘‘มยํ อหุวมฺหา’’ติปิ น ชานนฺติ, เต กถํ กมฺมสฺส กตภาวํ วา อกตภาวํ วา ชานิสฺสนฺติฯ อุตฺตริปุจฺฉายปิ เอเสว นโยฯ

[2] เอวํ สนฺเตติ จูฬทุกฺขกฺขนฺเธ (ม. นิ. 1.179-180) มหานิคณฺฐสฺส วจเน สจฺเจ สนฺเตติ อตฺโถ, อิธ ปน เอตฺตกสฺส ฐานสฺส ตุมฺหากํ อชานนภาเว สนฺเตติ อตฺโถฯ น กลฺลนฺติ น ยุตฺตํฯ