กิตฺตเก ปน ฐาเน กายกมฺมวจีกมฺมานิ โสเธตพฺพานิ, กิตฺตเก มโนกมฺมนฺติฯ กายกมฺมวจีกมฺมานิ ตาว เอกสฺมิํ ปุเรภตฺเตเยว โสเธตพฺพานิฯ ภตฺตกิจฺจํ กตฺวา ทิวาฏฺฐาเน นิสินฺเนน หิ ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ ‘‘อรุณุคฺคมนโต ปฏฺฐาย ยาว อิมสฺมิํ ฐาเน นิสชฺชา อตฺถิ นุ โข เม อิมสฺมิํ อนฺตเร ปเรสํ อปฺปิยํ กายกมฺมํ วา วจีกมฺมํ วา’’ติฯ สเจ อตฺถีติ ชานาติ, เทสนายุตฺตํ เทเสตพฺพํ, อาวิกรณยุตฺตํ อาวิกาตพฺพํฯ สเจ นตฺถิ, เตเนว ปีติปาโมชฺเชน วิหาตพฺพํฯ มโนกมฺมํ ปน เอตสฺมิํ ปิณฺฑปาตปริเยสนฏฺฐาเน โสเธตพฺพํฯ กถํ? ‘‘อตฺถิ นุ โข เม อชฺช ปิณฺฑปาตปริเยสนฏฺฐาเน รูปาทีสุ ฉนฺโท วา ราโค วา ปฏิฆํ วา’’ติ? สเจ อตฺถิ, ‘‘ปุน น เอวํ กริสฺสามี’’ติ จิตฺเตเนว อธิฏฺฐาตพฺพํฯ สเจ นตฺถิ, เตเนว ปีติปาโมชฺเชน วิหาตพฺพํฯ

[112] สมณา วา พฺราหฺมณา วาติ พุทฺธา วา ปจฺเจกพุทฺธา วา ตถาคตสาวกา วาฯ ตสฺมาติหาติ ยสฺมา อตีเตปิ เอวํ ปริโสเธสุํ, อนาคเตปิ ปริโสเธสฺสนฺติ, เอตรหิปิ ปริโสเธนฺติ, ตสฺมา ตุมฺเหหิปิ เตสํ อนุสิกฺขนฺเตหิ เอวํ สิกฺขิตพฺพนฺติ อตฺโถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวฯ อิมํ ปน เทสนํ ภควา ยาว ภวคฺคา อุสฺสิตสฺส รตนราสิโน โยชนิยมณิกฺขนฺเธน กูฏํ คณฺหนฺโต วิย เนยฺยปุคฺคลวเสน ปรินิฏฺฐาเปสีติฯ

ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย

อมฺพลฏฺฐิกราหุโลวาทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. มหาราหุโลวาทสุตฺตวณฺณนา

[113] เอวํ เม สุตนฺติ มหาราหุโลวาทสุตฺตํฯ ตตฺถ ปิฏฺฐิโต ปิฏฺฐิโต อนุพนฺธีติ ทสฺสนํ อวิชหิตฺวา คมนํ อพฺโพจฺฉินฺนํ กตฺวา ปจฺฉโต ปจฺฉโต อิริยาปถานุพนฺธเนน อนุพนฺธิฯ ตทา หิ ภควา ปเท ปทํ นิกฺขิปนฺโต วิลาสิตคมเนน ปุรโต ปุรโต คจฺฉติ, ราหุลตฺเถโร ทสพลสฺส ปทานุปทิโก หุตฺวา ปจฺฉโต ปจฺฉโตฯ