4. มหามาลุกฺยสุตฺตวณฺณนา

[129] เอวํ เม สุตนฺติ มหามาลุกฺยสุตฺตํฯ ตตฺถ โอรมฺภาคิยานีติ เหฏฺฐา โกฏฺฐาสิกานิ กามภเว นิพฺพตฺติสํวตฺตนิกานิฯ สํโยชนานีติ พนฺธนานิฯ กสฺส โข นามาติ กสฺส เทวสฺส วา มนุสฺสสฺส วา เทสิตานิ ธาเรสิ, กิํ ตฺวเมเวโก อสฺโสสิ, น อญฺโญ โกจีติ? อนุเสตีติ อปฺปหีนตาย อนุเสติฯ อนุสยมาโน สํโยชนํ นาม โหติฯ

เอตฺถ จ ภควตา สํโยชนํ ปุจฺฉิตํ, เถเรนปิ สํโยชนเมว พฺยากตํฯ เอวํ สนฺเตปิ ตสฺส วาเท ภควตา โทโส อาโรปิโตฯ โส กสฺมาติ เจ? เถรสฺส ตถาลทฺธิกตฺตาฯ อยญฺหิ ตสฺส ลทฺธิ ‘‘สมุทาจารกฺขเณเยว กิเลเสหิ สํยุตฺโต นาม โหติ, อิตรสฺมิํ ขเณ อสํยุตฺโต’’ติฯ เตนสฺส ภควตา โทโส อาโรปิโตฯ อถายสฺมา อานนฺโท จินฺเตสิ – ‘‘ภควตา ภิกฺขุสงฺฆสฺส ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ อตฺตโน ธมฺมตาเยว อยํ ธมฺมเทสนา อารทฺธา, สา อิมินา อปณฺฑิเตน ภิกฺขุนา วิสํวาทิตาฯ หนฺทาหํ ภควนฺตํ ยาจิตฺวา ภิกฺขูนํ ธมฺมํ เทเสสฺสามี’’ติฯ โส เอวมกาสิฯ ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘เอวํ วุตฺเต อายสฺมา อานนฺโท’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

ตตฺถ สกฺกายทิฏฺฐิปริยุฏฺฐิเตนาติ สกฺกายทิฏฺฐิยา คหิเตน อภิภูเตนฯ สกฺกายทิฏฺฐิปเรเตนาติ สกฺกายทิฏฺฐิยา อนุคเตนฯ นิสฺสรณนฺติ ทิฏฺฐินิสฺสรณํ นาม นิพฺพานํ, ตํ ยถาภูตํ นปฺปชานาติฯ อปฺปฏิวินีตาติ อวิโนทิตา อนีหฏาฯ โอรมฺภาคิยํ สํโยชนนฺติ เหฏฺฐาภาคิยสํโยชนํ นาม โหติฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ สุกฺกปกฺโข อุตฺตานตฺโถเยวฯ ‘‘สานุสยา ปหียตี’’ติ วจนโต ปเนตฺถ เอกจฺเจ ‘‘อญฺญํ สํโยชนํ อญฺโญ อนุสโย’’ติ วทนฺติฯ ‘‘ยถา หิ สพฺยญฺชนํ ภตฺต’’นฺติ วุตฺเต ภตฺตโต อญฺญํ พฺยญฺชนํ โหติ, เอวํ ‘‘สานุสยา’’ติ วจนโต ปริยุฏฺฐานสกฺกายทิฏฺฐิโต อญฺเญน อนุสเยน ภวิตพฺพนฺติ เตสํ ลทฺธิฯ เต ‘‘สสีสํ ปารุปิตฺวา’’ติอาทีหิ ปฏิกฺขิปิตพฺพาฯ น หิ สีสโต อญฺโญ ปุริโส อตฺถิฯ