[145] อิทานิ เยสํ อุปาทานานํ ติตฺถิยา น สมฺมา ปริญฺญํ ปญฺญเปนฺติ, ตถาคโต ปญฺญเปติ, เตสํ ปจฺจยํ ทสฺเสตุํ อิเม จ, ภิกฺขเวติอาทิมาหฯ ตตฺถ กิํนิทานาติอาทีสุ นิทานาทีนิ สพฺพาเนว การณเววจนานิฯ การณญฺหิ ยสฺมา ผลํ นิเทติ หนฺท, นํ คณฺหถาติ อปฺเปติ วิย, ตสฺมา นิทานนฺติ วุจฺจติฯ ยสฺมา ตํ ตโต ชายติ สมุเทติ ปภวติ, ตสฺมา สมุทโย, ชาติ, ปภโวติ วุจฺจติฯ อยํ ปเนตฺถ ปทตฺโถ – กิํ นิทานํ เอเตสนฺติ กิํนิทานาฯ โก สมุทโย เอเตสนฺติ กิํสมุทยาฯ กา ชาติ เอเตสนฺติ กิํชาติกาฯ โก ปภโว เอเตสนฺติ กิํปภวาฯ ยสฺมา ปน เตสํ ตณฺหา ยถาวุตฺเตน อตฺเถน นิทานญฺเจว สมุทโย จ ชาติ จ ปภโว จ, ตสฺมา ‘‘ตณฺหานิทานา’’ติอาทิมาหฯ เอวํ สพฺพปเทสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ ยสฺมา ปน ภควา น เกวลํ อุปาทานสฺเสว ปจฺจยํ ชานาติ, อุปาทานสฺส ปจฺจยภูตาย ตณฺหายปิ, ตณฺหาทิปจฺจยานํ เวทนาทีนมฺปิ ปจฺจยํ ชานาติเยว, ตสฺมา ตณฺหา จายํ, ภิกฺขเวติอาทิมาหฯ

ยโต จ โขติ ยสฺมิํ กาเลฯ อวิชฺชา ปหีนา โหตีติ วฏฺฏมูลิกา อวิชฺชา อนุปฺปาทนิโรเธน ปหีนา โหติฯ วิชฺชา อุปฺปนฺนาติ อรหตฺตมคฺควิชฺชา อุปฺปนฺนาฯ โส อวิชฺชาวิราคา วิชฺชุปฺปาทาติฯ โส ภิกฺขุ อวิชฺชาย จ ปหีนตฺตา วิชฺชาย จ อุปฺปนฺนตฺตาฯ เนว กามุปาทานํ อุปาทิยตีติ เนว กามุปาทานํ คณฺหาติ น อุเปติ, น เสสานิ อุปาทานานิฯ อนุปาทิยํ น ปริตสฺสตีติ เอวํ กิญฺจิ อุปาทานํ อคฺคณฺหนฺโต ตณฺหาปริตสฺสนาย น ปริตสฺสติฯ อปริตสฺสนฺติ อปริตสฺสนฺโต ตณฺหํ อนุปฺปาเทนฺโตฯ ปจฺจตฺตํเยว ปรินิพฺพายตีติ สยเมว กิเลสปรินิพฺพาเนน ปรินิพฺพายติฯ เอวมสฺส อาสวกฺขยํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ขีณาสวสฺส ภิกฺขุโน ปจฺจเวกฺขณํ ทสฺเสนฺโต ขีณา ชาตีติอาทิมาหฯ ตํ วุตฺตตฺถเมวาติฯ

ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย

จูฬสีหนาทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. มหาสีหนาทสุตฺตวณฺณนา