ขนฺธปพฺพวณฺณนา

[116] เอวํ ปญฺจนีวรณวเสน ธมฺมานุปสฺสนํ วิภชิตฺวา อิทานิ ปญฺจกฺขนฺธวเสน วิภชิตุํ ปุน จปรนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสูติ อุปาทานสฺส ขนฺธา อุปาทานกฺขนฺธา, อุปาทานสฺส ปจฺจยภูตา ธมฺมปุญฺชา ธมฺมราสโยติ อตฺโถฯ อยเมตฺถ สงฺเขโป ฯ วิตฺถารโต ปน ขนฺธกถา วิสุทฺธิมคฺเค วุตฺตาฯ อิติ รูปนฺติ ‘‘อิทํ รูปํ, เอตฺตกํ รูปํ, น อิโต ปรํ รูปํ อตฺถี’’ติ สภาวโต รูปํ ปชานาติฯ เวทนาทีสุปิ เอเสว นโยฯ อยเมตฺถ สงฺเขโปฯ วิตฺถาเรน ปน รูปาทีนิ วิสุทฺธิมคฺเค ขนฺธกถายเมว วุตฺตานิฯ อิติ รูปสฺส สมุทโยติ เอวํ อวิชฺชาสมุทยาทิวเสน ปญฺจหากาเรหิ รูปสฺส สมุทโยฯ อิติ รูปสฺส อตฺถงฺคโมติ เอวํ อวิชฺชานิโรธาทิวเสน ปญฺจหากาเรหิ รูปสฺส อตฺถงฺคโม, เวทนาทีสุปิ เอเสว นโยฯ อยเมตฺถ สงฺเขโปฯ วิตฺถาโร ปน วิสุทฺธิมคฺเค อุทยพฺพยญาณกถายํ วุตฺโตฯ

อิติ อชฺฌตฺตํ วาติ เอวํ ปญฺจกฺขนฺธปริคฺคหเณน อตฺตโน วา ธมฺเมสุ, ปรสฺส วา ธมฺเมสุ, กาเลน วา อตฺตโน, กาเลน วา ปรสฺส ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติฯ สมุทยวยา ปเนตฺถ ‘‘อวิชฺชาสมุทยา รูปสมุทโย’’ติอาทีนํ (ปฏิ. ม. 1.50) ปญฺจสุ ขนฺเธสุ วุตฺตานํ ปญฺญาสาย ลกฺขณานํ วเสน นีหริตพฺพาฯ อิโต ปรํ วุตฺตนยเมวฯ

เกวลญฺหิ อิธ ขนฺธปริคฺคาหิกา สติ ทุกฺขสจฺจนฺติ เอวํ โยชนํ กตฺวา ขนฺธปริคฺคาหกสฺส ภิกฺขุโน นิยฺยานมุขํ เวทิตพฺพํฯ เสสํ ตาทิสเมวาติฯ

ขนฺธปพฺพวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ