เมนู

เวทนาวารวณฺณนา

[97] เวทนาวาเร เวทนากายาติ เวทนาสมูหาฯ จกฺขุสมฺผสฺสชา เวทนา…เป.… มโนสมฺผสฺสชา เวทนาติ เอตํ ‘‘จกฺขุสมฺผสฺสชา เวทนา อตฺถิ กุสลา, อตฺถิ อกุสลา, อตฺถิ อพฺยากตา’’ติ (วิภ. 34) เอวํ วิภงฺเค อาคตตฺตา จกฺขุทฺวาราทีสุ ปวตฺตานํ กุสลากุสลาพฺยากตเวทนานํ ‘‘สาริปุตฺโต, มนฺตาณิปุตฺโต’’ติ เอวมาทีสุ มาติโต นามํ วิย มาติสทิสวตฺถุโต นามํฯ วจนตฺโถ ปเนตฺถ จกฺขุสมฺผสฺสเหตุ ชาตา เวทนา จกฺขุสมฺผสฺสชา เวทนาติฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ อยํ ตาเวตฺถ สพฺพสงฺคาหิกกถา ฯ วิปากวเสน ปน จกฺขุทฺวาเร ทฺเว จกฺขุวิญฺญาณานิ, ทฺเว มโนธาตุโย, ติสฺโส มโนวิญฺญาณธาตุโยติ เอตาหิ สมฺปยุตฺตวเสน เวทนา เวทิตพฺพาฯ เอส นโย โสตทฺวาราทีสุฯ มโนทฺวาเร มโนวิญฺญาณธาตุสมฺปยุตฺตาวฯ

ผสฺสสมุทยาติ เอตฺถ ปน ปญฺจทฺวาเร ปญฺจวตฺถุกเวทนานํ สหชาตจกฺขุสมฺผสฺสาทิสมุทยา สมุทโย โหติฯ อวเสสานํ จกฺขุสมฺผสฺสาทโย อุปนิสฺสยาทิวเสน ปจฺจยาฯ มโนทฺวาเร ตทารมฺมณเวทนานํ อทฺวาริกานญฺจ ปฏิสนฺธิภวงฺคจุติเวทนานํ สหชาตมโนสมฺผสฺสสมุทยา สมุทโย โหตีติ เวทิตพฺโพฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ

เวทนาวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ผสฺสวารวณฺณนา

[98] ผสฺสวาเร จกฺขุสมฺผสฺโสติ จกฺขุมฺหิ สมฺผสฺโสฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ จกฺขุสมฺผสฺโส…เป.… กายสมฺผสฺโสติ เอตฺตาวตา จ กุสลากุสลวิปากา ปญฺจวตฺถุกา ทส สมฺผสฺสา วุตฺตา โหนฺติฯ มโนสมฺผสฺโสติ อิมินา เสสา พาวีสติ โลกิยวิปากมนสมฺปยุตฺตผสฺสาฯ สฬายตนสมุทยาติ ฉนฺนํ จกฺขาทีนํ อายตนานํ สมุทเยน อิมสฺส ฉพฺพิธสฺสาปิ สมฺผสฺสสฺส สมุทโย โหตีติ เวทิตพฺโพฯ เสสํ วุตฺตนยเมวาติฯ

ผสฺสวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สฬายตนวารวณฺณนา

[99] สฬายตนวาเร จกฺขายตนนฺติอาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ สพฺพํ วิสุทฺธิมคฺเค ขนฺธนิทฺเทเส เจว อายตนนิทฺเทเส จ วุตฺตนยเมวฯ นามรูปสมุทยาติ เอตฺถ ปน ยํ นามํ ยญฺจ รูปํ, ยญฺจ นามรูปํ ยสฺส อายตนสฺส ปจฺจโย โหติ, ตสฺส วเสน วิสุทฺธิมคฺเค ปฏิจฺจสมุปฺปาทนิทฺเทเส วุตฺตนเยน นามรูปสมุทยา สฬายตนสมุทโย เวทิตพฺโพฯ เสสํ วุตฺตปฺปการเมวาติฯ

สฬายตนวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ