‘‘อาคุํ น กโรติ กิญฺจิ โลเก,

สพฺพสํโยเค วิสชฺช พนฺธนานิ;

สพฺพตฺถ น สชฺชตี วิมุตฺโต,

นาโค ตาทิ ปวุจฺจเต ตถตฺตา’’ติฯ (สุ. นิ. 527; มหานิ. 80);

เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ มหนฺตา นาคา มหานาคา, อญฺเญหิ ขีณาสวนาเคหิ ปุชฺชตรา จ ปาสํสตรา จาติ อตฺโถฯ อญฺญมญฺญสฺสาติ อญฺโญ อญฺญสฺสฯ สมนุโมทิํสูติ สมํ อนุโมทิํสุฯ ตตฺถ อิมาย อุปมาย มหาโมคฺคลฺลาโน อนุโมทิ, ปฏิภาตุ ตํ อาวุโสติ ธมฺมเสนาปติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อญฺญมญฺญสฺส สุภาสิตํ สมนุโมทิํสู’’ติฯ

สมฺมุติปรมตฺถเทสนากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย

อนงฺคณสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. อากงฺเขยฺยสุตฺตวณฺณนา

[64] เอวํ เม สุตนฺติ อากงฺเขยฺยสุตฺตํฯ ตตฺถ สมฺปนฺนสีลาติ ติวิธํ สมฺปนฺนํ ปริปุณฺณสมงฺคิมธุรวเสนฯ ตตฺถ –

‘‘สมฺปนฺนํ สาลิเกทารํ, สุวา ภุญฺชนฺติ โกสิย;

ปฏิเวเทมิ เต พฺรหฺเม, น นํ วาเรตุมุสฺสเห’’ติฯ (ชา. 1.14.1);

อิทํ ปริปุณฺณสมฺปนฺนํ นามฯ ‘‘อิมินา ปาติโมกฺขสํวเรน อุเปโต โหติ สมุเปโต อุปาคโต สมุปาคโต อุปปนฺโน สมฺปนฺโน สมนฺนาคโต’’ติ (วิภ. 511) อิทํ สมงฺคิสมฺปนฺนํ นามฯ ‘‘อิมิสฺสา, ภนฺเต, มหาปถวิยา เหฏฺฐิมตลํ สมฺปนฺนํ, เสยฺยถาปิ ขุทฺทมธุํ อเนฬกํ, เอวมสฺสาท’’นฺติ (ปารา. 17) อิทํ มธุรสมฺปนฺนํ นามฯ อิธ ปน ปริปุณฺณสมฺปนฺนมฺปิ สมงฺคิสมฺปนฺนมฺปิ วฏฺฏติฯ ตสฺมา สมฺปนฺนสีลาติ ปริปุณฺณสีลา หุตฺวาติปิ สีลสมงฺคิโน หุตฺวาติปิ เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิพฺโพฯ สีลนฺติ เกนฏฺเฐน สีลํ? สีลนฏฺเฐน สีลํฯ ตสฺส วิตฺถารกถา วิสุทฺธิมคฺเค วุตฺตาฯ