เมนู

ยํ โข ตํ พฺราหฺมณ…เป.… วเทยฺยาติ เอตฺถ ปน ‘‘ยํ โข ตํ, พฺราหฺมณ, อสมฺโมหธมฺโม สตฺโต โลเก อุปฺปนฺโน…เป.… สุขาย เทวมนุสฺสาน’’นฺติ วจนํ วทมาโน โกจิ สมฺมา วเทยฺย, สมฺมา วทมาโน สิยา, น วิตถวาที อสฺสฯ มเมว ตํ วจนํ วทมาโน สมฺมา วเทยฺย, สมฺมา วทมาโน สิยา, น วิตถวาที อสฺสาติ เอวํ ปทสมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพฯ

ตตฺถ อสมฺโมหธมฺโมติ อสมฺโมหสภาโวฯ โลเกติ มนุสฺสโลเกฯ พหุชนหิตายาติ พหุชนสฺส หิตตฺถาย, ปญฺญาสมฺปตฺติยา ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกหิตูปเทสโกติฯ พหุชนสุขายาติ พหุชนสฺส สุขตฺถาย, จาคสมฺปตฺติยา อุปกรณสุขสฺส ทายโกติฯ โลกานุกมฺปายาติ โลกสฺส อนุกมฺปตฺถาย, เมตฺตากรุณาสมฺปตฺติยา มาตาปิตโร วิย โลกสฺส รกฺขิตา โคปยิตาติฯ อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานนฺติ อิธ เทวมนุสฺสคฺคหเณน จ ภพฺพปุคฺคลเวเนยฺยสตฺเตเยว คเหตฺวา เตสํ นิพฺพานมคฺคผลาธิคมาย อตฺตโน อุปฺปตฺติํ ทสฺเสตีติ เวทิตพฺโพฯ อตฺถายาติ หิ วุตฺเต ปรมตฺถตฺถาย นิพฺพานายาติ วุตฺตํ โหติฯ หิตายาติ วุตฺเต ตํ สมฺปาปกมคฺคตฺถายาติ วุตฺตํ โหติ, นิพฺพานสมฺปาปกมคฺคโต หิ อุตฺตริ หิตํ นาม นตฺถิฯ สุขายาติ วุตฺเต ผลสมาปตฺติสุขตฺถายาติ วุตฺตํ โหติ, ตโต อุตฺตริ สุขาภาวโตฯ วุตฺตญฺเจตํ ‘‘อยํ สมาธิ ปจฺจุปฺปนฺนสุโข เจว อายติญฺจ สุขวิปาโก’’ติ (ที. นิ. 3.355; อ. นิ. 5.27; วิภ. 804)ฯ

อสมฺโมหวิหารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปุพฺพภาคปฏิปทาทิวณฺณนา

[51] เอวํ ภควา พุทฺธคุณปฏิลาภาวสานํ อตฺตโน อสมฺโมหวิหารํ พฺราหฺมณสฺส ทสฺเสตฺวา อิทานิ ยาย ปฏิปทาย ตํ โกฏิปฺปตฺตํ อสมฺโมหวิหารํ อธิคโต, ตํ ปุพฺพภาคโต ปภุติ ทสฺเสตุํ อารทฺธํ โข ปน เม พฺราหฺมณาติอาทิมาหฯ

เกจิ ปนาหุ ‘‘อิมํ อสมฺโมหวิหารํ สุตฺวา พฺราหฺมณสฺส จิตฺตเมวํ อุปฺปนฺนํ ‘กาย นุ โข ปฏิปทาย อิมํ ปตฺโต’ติ, ตสฺส จิตฺตมญฺญาย อิมายาหํ ปฏิปทาย อิมํ อุตฺตมํ อสมฺโมหวิหารํ ปตฺโตติ ทสฺเสนฺโต เอวมาหา’’ติฯ