สาริปุตฺตตฺเถโรปิ ตเถว ยํกิญฺจิ มนาปํ ลภติ, ตํ อานนฺทตฺเถรสฺส เทติฯ โส อิมมฺปิ อตฺตโน กนิฏฺฐภาติกํ เถรสฺเสว สทฺธิวิหาริกํ อทาสิฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘เยนสฺส อุปชฺฌาโย อายสฺมา อานนฺโท เตนุปสงฺกมี’’ติฯ เอวํ กิรสฺส อโหสิ – ‘‘อุปชฺฌาโย เม มหาปญฺโญ, โส อิมํ กถํ สตฺถุ อาโรเจสฺสติ, อถ สตฺถา ตทนุรูปํ ธมฺมํ เทเสสฺสตี’’ติฯ กถาปาภตนฺติ กถาย มูลํฯ มูลญฺหิ ‘‘ปาภต’’นฺติ วุจฺจติฯ ยถาห –

‘‘อปฺปเกนาปิ เมธาวี, ปาภเตน วิจกฺขโณ;

สมุฏฺฐาเปติ อตฺตานํ, อณุํ อคฺคิํว สนฺธม’’นฺติฯ (ชา. 1.1.4);

ภควนฺตํ ทสฺสนายาติ ภควนฺตํ ทสฺสนตฺถายฯ กิํ ปนาเนน ภควา น ทิฏฺฐปุพฺโพติ? โน น ทิฏฺฐปุพฺโพฯ อยญฺหิ อายสฺมา ทิวา นว วาเร, รตฺติํ นว วาเรติ เอกาหํ อฏฺฐารส วาเร อุปฏฺฐานเมว คจฺฉติฯ ทิวสสฺส ปน สตวารํ วา สหสฺสวารํ วา คนฺตุกาโม สมาโนปิ น อการณา คจฺฉติ, เอกํ ปญฺหุทฺธารํ คเหตฺวาว คจฺฉติฯ โส ตํ ทิวสํ เตน กถาปาภเตน คนฺตุกาโม เอวมาหฯ

อสมฺมาสมฺพุทฺธปฺปเวทิตธมฺมวินยวณฺณนา

[166] เอวญฺเหตํ, จุนฺท, โหตีติ ภควา อานนฺทตฺเถเรน อาโรจิเตปิ ยสฺมา น อานนฺทตฺเถโร อิมิสฺสา กถาย สามิโก, จุนฺทตฺเถโร ปน สามิโกฯ โสว ตสฺสา อาทิมชฺฌปริโยสานํ ชานาติฯ ตสฺมา ภควา เตน สทฺธิํ กเถนฺโต ‘‘เอวญฺเหตํ, จุนฺท, โหตี’’ติอาทิมาห ฯ ตสฺสตฺโถ – จุนฺท เอวญฺเหตํ โหติ ทุรกฺขาตาทิสภาเว ธมฺมวินเย สาวกา ทฺเวธิกชาตา ภณฺฑนาทีนิ กตฺวา มุขสตฺตีหิ วิตุทนฺตา วิหรนฺติฯ

อิทานิ ยสฺมา อนิยฺยานิกสาสเนเนว นิยฺยานิกสาสนํ ปากฏํ โหติ, ตสฺมา อาทิโต อนิยฺยานิกสาสนเมว ทสฺเสนฺโต อิธ จุนฺท สตฺถา จ โหติ อสมฺมาสมฺพุทฺโธติอาทิมาหฯ ตตฺถ โวกฺกมฺม จ ตมฺหา ธมฺมา วตฺตตีติ น นิรนฺตรํ ปูเรติ, โอกฺกมิตฺวา โอกฺกมิตฺวา อนฺตรนฺตรํ กตฺวา วตฺตตีติ อตฺโถฯ