เมนู

รสปถวิปาตุภาววณฺณนา

[120] เอโกทกีภูตนฺติ สพฺพํ จกฺกวาฬํ เอโกทกเมว ภูตํฯ อนฺธกาโรติ ตโมฯ อนฺธการติมิสาติ จกฺขุวิญฺญาณุปฺปตฺตินิวารเณน อนฺธภาวกรณํ พหลตมํฯ สมตนีติ ปติฏฺฐหิ สมนฺตโต ปตฺถริฯ ปยโส ตตฺตสฺสาติ ตตฺตสฺส ขีรสฺสฯ วณฺณสมฺปนฺนาติ วณฺเณน สมฺปนฺนาฯ กณิการปุปฺผสทิโส หิสฺสา วณฺโณ อโหสิฯ คนฺธสมฺปนฺนาติ คนฺเธน สมฺปนฺนา ทิพฺพคนฺธํ วายติฯ รสสมฺปนฺนาติ รเสน สมฺปนฺนา ปกฺขิตฺตทิพฺโพชา วิย โหติฯ ขุทฺทมธุนฺติ ขุทฺทกมกฺขิกาหิ กตมธุํฯ อเนฬกนฺติ นิทฺโทสํ มกฺขิกณฺฑกวิรหิตํฯ โลลชาติโกติ โลลสภาโวฯ อตีตานนฺตเรปิ กปฺเป โลโลเยวฯ อมฺโภติ อจฺฉริยชาโต อาหฯ กิเมวิทํ ภวิสฺสตีติ วณฺโณปิสฺสา มนาโป คนฺโธปิ, รโส ปนสฺสา กีทิโส ภวิสฺสตีติ อตฺโถฯ โย ตตฺถ อุปฺปนฺนโลโภ, โส รสปถวิํ องฺคุลิยา สายิ, องฺคุลิยา คเหตฺวา ชิวฺหคฺเค ฐเปสิฯ

อจฺฉาเทสีติ ชิวฺหคฺเค ฐปิตมตฺตา สตฺต รสหรณีสหสฺสานิ ผริตฺวา มนาปา หุตฺวา ติฏฺฐติฯ ตณฺหา จสฺส โอกฺกมีติ ตตฺถ จสฺส ตณฺหา อุปฺปชฺชิฯ

จนฺทิมสูริยาทิปาตุภาววณฺณนา

[121] อาลุปฺปการกํ อุปกฺกมิํสุ ปริภุญฺชิตุนฺติ อาโลปํ กตฺวา ปิณฺเฑ ปิณฺเฑ ฉินฺทิตฺวา ปริภุญฺชิตุํ อารภิํสุฯ จนฺทิมสูริยาติ จนฺทิมา จ สูริโย จฯ ปาตุรเหสุนฺติ ปาตุภวิํสุฯ

โก ปน เตสํ ปฐมํ ปาตุภวิ, โก กสฺมิํ วสติ, กสฺส กิํ ปมาณํ, โก อุปริ, โก สีฆํ คจฺฉติ, กติ เนสํ วีถิโย, กถํ จรนฺติ, กิตฺตเก ฐาเน อาโลกํ กโรนฺตีติ? อุโภ เอกโต ปาตุภวนฺติฯ สูริโย ปฐมตรํ ปญฺญายติฯ เตสญฺหิ สตฺตานํ สยํปภาย อนฺตรหิตาย อนฺธกาโร อโหสิฯ เต ภีตตสิตา ‘‘ภทฺทกํ วตสฺส สเจ อาโลโก ปาตุภเวยฺยา’’ติ จินฺตยิํสุฯ ตโต มหาชนสฺส สูรภาวํ ชนยมานํ สูริยมณฺฑลํ อุฏฺฐหิฯ เตเนวสฺส สูริโยติ นามํ อโหสิฯ ตสฺมิํ ทิวสํ อาโลกํ กตฺวา อตฺถงฺคเต ปุน อนฺธกาโร อโหสิฯ เต ‘‘ภทฺทกํ วตสฺส สเจ อญฺโญ อาโลโก อุปฺปชฺเชยฺยา’’ติ จินฺตยิํสุฯ อถ เนสํ ฉนฺทํ ญตฺวาว จนฺทมณฺฑลํ อุฏฺฐหิฯ เตเนวสฺส จนฺโทติ นามํ อโหสิฯ

เตสุ จนฺโท อนฺโตมณิวิมาเน วสติฯ ตํ พหิ รชเตน ปริกฺขิตฺตํ ฯ อุภยมฺปิ สีตลเมว อโหสิฯ สูริโย อนฺโตกนกวิมาเน วสติฯ ตํ พาหิรํ ผลิกปริกฺขิตฺตํ โหติฯ อุภยมฺปิ อุณฺหเมวฯ