จตุวณฺณสุทฺธิวณฺณนา

เอตฺตาวตา ‘‘มยํ มหาพฺรหฺมุโน อุเร วสิตฺวา มุขโต นิกฺขนฺตาติ วตฺตุํ มา ลภนฺตู’’ติ อิมํ มุขจฺเฉทกวาทํ วตฺวา ปุน จตฺตาโรปิ วณฺณา กุสเล ธมฺเม สมาทาย วตฺตนฺตาว สุชฺฌนฺตีติ ทสฺสนตฺถํ จตฺตาโรเม, วาเสฏฺฐ, วณฺณาติอาทิมาหฯ อกุสลสงฺขาตาติ อกุสลาติ สงฺขาตา อกุสลโกฏฺฐาสภูตา วาฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ น อลมริยาติ อริยภาเว อสมตฺถาฯ กณฺหาติ ปกติกาฬกาฯ กณฺหวิปากาติ วิปาโกปิ เนสํ กณฺโห ทุกฺโขติ อตฺโถฯ ขตฺติเยปิ เตติ ขตฺติยมฺหิปิ เตฯ เอกจฺเจติ เอกสฺมิํฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ

สุกฺกาติ นิกฺกิเลสภาเวน ปณฺฑราฯ สุกฺกวิปากาติ วิปาโกปิ เนสํ สุกฺโก สุโขติ อตฺโถฯ

[116] อุภยโวกิณฺเณสุ วตฺตมาเนสูติ อุภเยสุ โวกิณฺเณสุ มิสฺสีภูเตสุ หุตฺวา วตฺตมาเนสุฯ กตเมสุ อุภเยสูติ? กณฺหสุกฺเกสุ ธมฺเมสุ วิญฺญุครหิเตสุ เจว วิญฺญุปฺปสตฺเถสุ จฯ ยเทตฺถ พฺราหฺมณา เอวมาหํสูติ เอตฺถ เอเตสุ กณฺหสุกฺกธมฺเมสุ วตฺตมานาปิ พฺราหฺมณา ยเทตํ เอวํ วทนฺติ ‘‘พฺราหฺมโณว เสฏฺโฐ วณฺโณ’’ติอาทิฯ ตํ เนสํ วิญฺญู นานุชานนฺตีติ เย โลเก ปณฺฑิตา, เต นานุโมทนฺติ, น ปสํสนฺตีติ อตฺโถฯ ตํ กิสฺส เหตุ? อิเมสญฺหิ วาเสฏฺฐาติอาทิมฺหิ อยํ สงฺเขปตฺโถฯ ยํ วุตฺตํ นานุชานนฺตีติ, ตํ กสฺมาติ เจ? ยสฺมา อิเมสํ จตุนฺนํ วณฺณานํ โย ภิกฺขุ อรหํ…เป.… สมฺมทญฺญา วิมุตฺโต, โส เตสํ อคฺคมกฺขายติ, เต จ น เอวรูปาฯ ตสฺมา เนสํ วิญฺญู นานุชานนฺติฯ

อรหนฺติอาทิปเทสุ เจตฺถ กิเลสานํ อารกตฺตาทีหิ การเณหิ อรหํฯ อาสวานํ ขีณตฺตา ขีณาสโว ฯ สตฺต เสกฺขา ปุถุชฺชนกลฺยาณกา จ พฺรหฺมจริยวาสํ วสนฺติ นามฯ อยํ ปน วุตฺถวาโสติ วุสิตวาฯ จตูหิ มคฺเคหิ จตูสุ สจฺเจสุ ปริชานนาทิกรณียํ กตํ อสฺสาติ กตกรณีโยฯ กิเลสภาโร จ ขนฺธภาโร จ โอหิโต อสฺสาติ โอหิตภาโรฯ โอหิโตติ โอหาริโตฯ สุนฺทโร อตฺโถ, สโก วา อตฺโถ สทตฺโถ, อนุปฺปตฺโต สทตฺโถ เอเตนาติ อนุปฺปตฺตสทตฺโถฯ ภวสํโยชนํ วุจฺจติ ตณฺหา, สา ปริกฺขีณา อสฺสาติ ปริกฺขีณภวสํโยชโนฯ สมฺมทญฺญา วิมุตฺโตติ สมฺมา เหตุนา การเณน ชานิตฺวา วิมุตฺโตฯ ชเนตสฺมินฺติ ชเน เอตสฺมิํ, อิมสฺมิํ โลเกติ อตฺโถฯ ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจาติ อิธตฺตภาเว จ ปรตฺตภาเวฯ