นวธมฺมวณฺณนา

[359] (ข) สีลวิสุทฺธีติ วิสุทฺธิํ ปาเปตุํ สมตฺถํ จตุปาริสุทฺธิสีลํฯ ปาริสุทฺธิปธานิยงฺคนฺติ ปริสุทฺธภาวสฺส ปธานงฺคํฯ จิตฺตวิสุทฺธีติ วิปสฺสนาย ปทฏฺฐานภูตา อฏฺฐ ปคุณสมาปตฺติโยฯ ทิฏฺฐิวิสุทฺธีติ สปจฺจยนามรูปทสฺสนํฯ กงฺขาวิตรณวิสุทฺธีติ ปจฺจยาการญาณํฯ อทฺธตฺตเยปิ หิ ปจฺจยวเสเนว ธมฺมา ปวตฺตนฺตีติ ปสฺสโต กงฺขํ วิตรติฯ มคฺคามคฺคญาณทสฺสนวิสุทฺธีติ โอภาสาทโย น มคฺโค, วีถิปฺปฏิปนฺนํ อุทยพฺพยญาณํ มคฺโคติ เอวํ มคฺคามคฺเค ญาณํฯ ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธีติ รถวินีเต วุฏฺฐานคามินิวิปสฺสนา กถิตา, อิธ ตรุณวิปสฺสนาฯ ญาณทสฺสนวิสุทฺธีติ รถวินีเต มคฺโค กถิโต, อิธ วุฏฺฐานคามินิวิปสฺสนาฯ เอตา ปน สตฺตปิ วิสุทฺธิโย วิตฺถาเรน วิสุทฺธิมคฺเค กถิตาฯ ปญฺญาติ อรหตฺตผลปญฺญาฯ วิมุตฺติปิ อรหตฺตผลวิมุตฺติเยวฯ

(ฉ) ธาตุนานตฺตํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ ผสฺสนานตฺตนฺติ จกฺขาทิธาตุนานตฺตํ ปฏิจฺจ จกฺขุสมฺผสฺสาทินานตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ อตฺโถฯ ผสฺสนานตฺตํ ปฏิจฺจาติ จกฺขุสมฺผสฺสาทินานตฺตํ ปฏิจฺจ ฯ เวทนานานตฺตนฺติ จกฺขุสมฺผสฺสชาทิเวทนานานตฺตํฯ สญฺญานานตฺตํ ปฏิจฺจาติ กามสญฺญาทินานตฺตํ ปฏิจฺจฯ สงฺกปฺปนานตฺตนฺติ กามสงฺกปฺปาทินานตฺตํฯ สงฺกปฺปนานตฺตํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ ฉนฺทนานตฺตนฺติ สงฺกปฺปนานตฺตตาย รูเป ฉนฺโท สทฺเท ฉนฺโทติ เอวํ ฉนฺทนานตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ ปริฬาหนานตฺตนฺติ ฉนฺทนานตฺตตาย รูปปริฬาโห สทฺทปริฬาโหติ เอวํ ปริฬาหนานตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ ปริเยสนานานตฺตนฺติ ปริฬาหนานตฺตตาย รูปปริเยสนาทินานตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ ลาภนานตฺตนฺติ ปริเยสนานานตฺตตาย รูปปฏิลาภาทินานตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ

(ช) สญฺญาสุ มรณสญฺญาติ มรณานุปสฺสนาญาเณ สญฺญาฯ อาหาเรปฏิกูลสญฺญาติ อาหารํ ปริคฺคณฺหนฺตสฺส อุปฺปนฺนสญฺญาฯ สพฺพโลเกอนภิรติสญฺญาติ สพฺพสฺมิํ วฏฺเฏ อุกฺกณฺฐนฺตสฺส อุปฺปนฺนสญฺญาฯ เสสา เหฏฺฐา กถิตา เอวฯ อิธ พหุการปเท มคฺโค กถิโตฯ เสสํ ปุริมสทิสเมวฯ

ทสธมฺมวณฺณนา

[360] (ฌ) นิชฺชรวตฺถูนีติ นิชฺชรการณานิฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิ นิชฺชิณฺณา โหตีติ อยํ เหฏฺฐา วิปสฺสนายปิ นิชฺชิณฺณา เอว ปหีนาฯ กสฺมา ปุน คหิตาติ อสมุจฺฉินฺนตฺตาฯ วิปสฺสนาย หิ กิญฺจาปิ ชิณฺณา, น ปน สมุจฺฉินฺนา, มคฺโค ปน อุปฺปชฺชิตฺวา ตํ สมุจฺฉินฺทติ, น ปุน วุฏฺฐาตุํ เทติฯ ตสฺมา ปุน คหิตาฯ เอวํ สพฺพปเทสุ นโย เนตพฺโพฯ

เอตฺถ จ สมฺมาทิฏฺฐิปจฺจยา จตุสฏฺฐิ ธมฺมา ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉนฺติฯ