เมนู

วิมุตฺตายตนปญฺจกวณฺณนา

[322] วิมุตฺตายตนานีติ วิมุจฺจนการณานิฯ อตฺถปฏิสํเวทิโนติ ปาฬิอตฺถํ ชานนฺตสฺสฯ ธมฺมปฏิสํเวทิโนติ ปาฬิํ ชานนฺตสฺสฯ ปาโมชฺชนฺติ ตรุณปีติฯ ปีตีติ ตุฏฺฐาการภูตา พลวปีติฯ กาโยติ นามกาโย ปฏิปสฺสมฺภติฯ สุขํ เวทยตีติ สุขํ ปฏิลภติฯ จิตฺตํ สมาธิยตีติ อรหตฺตผลสมาธินา สมาธิยติฯ อยญฺหิ ตํ ธมฺมํ สุณนฺโต อาคตาคตฏฺฐาเน ฌานวิปสฺสนามคฺคผลานิ ชานาติ, ตสฺส เอวํ ชานโต ปีติ อุปฺปชฺชติฯ โส ตสฺสา ปีติยา อนฺตรา โอสกฺกิตุํ น เทนฺโต อุปจารกมฺมฏฺฐานิโก หุตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติฯ ตํ สนฺธาย วุตฺตํ – ‘‘จิตฺตํ สมาธิยตี’’ติฯ เสเสสุปิ เอเสว นโย ฯ อยํ ปน วิเสโส, สมาธินิมิตฺตนฺติ อฏฺฐติํสาย อารมฺมเณสุ อญฺญตโร สมาธิเยว สมาธินิมิตฺตํฯ สุคฺคหิตํ โหตีติอาทีสุ อาจริยสนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ อุคฺคณฺหนฺเตน สุฏฺฐุ คหิตํ โหติฯ สุฏฺฐุ มนสิกตนฺติ สุฏฺฐุ อุปธาริตํฯ สุปฺปฏิวิทฺธํ ปญฺญายาติ ปญฺญาย สุฏฺฐุ ปจฺจกฺขํ กตํฯ ตสฺมิํ ธมฺเมติ ตสฺมิํ กมฺมฏฺฐานปาฬิธมฺเมฯ

วิมุตฺติปริปาจนียาติ วิมุตฺติ วุจฺจติ อรหตฺตํ, ตํ ปริปาเจนฺตีติ วิมุตฺติปริปาจนียาฯ อนิจฺจสญฺญาติ อนิจฺจานุปสฺสนาญาเณ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ อนิจฺเจ ทุกฺขสญฺญาติ ทุกฺขานุปสฺสนาญาเณ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ ทุกฺเข อนตฺตสญฺญาติ อนตฺตานุปสฺสนาญาเณ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ ปหานสญฺญาติ ปหานานุปสฺสนาญาเณ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ วิราคสญฺญาติ วิราคานุปสฺสนาญาเณ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ

‘‘อิเม โข อาวุโส’’ติอาทิ วุตฺตนเยเนว โยเชตพฺพํฯ อิติ ฉพฺพีสติยา ปญฺจกานํ วเสน ติํสสตปญฺเห กเถนฺโต เถโร สามคฺคิรสํ ทสฺเสสีติฯ

ปญฺจกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ฉกฺกวณฺณนา

[323] อิติ ปญฺจกวเสน สามคฺคิรสํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ฉกฺกวเสน ทสฺเสตุํ ปุน เทสนํ อารภิฯ ตตฺถ อชฺฌตฺติกานีติ อชฺฌตฺตชฺฌตฺติกานิฯ พาหิรานีติ ตโต อชฺฌตฺตชฺฌตฺตโต พหิภูตานิฯ วิตฺถารโต ปน อายตนกถา วิสุทฺธิมคฺเค กถิตาวฯ วิญฺญาณกายาติ วิญฺญาณสมูหาฯ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ จกฺขุปสาทนิสฺสิตํ กุสลากุสลวิปากวิญฺญาณํฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ จกฺขุสมฺผสฺโสติ จกฺขุนิสฺสิโต สมฺผสฺโสฯ โสตสมฺผสฺสาทีสุปิ เอเสว นโยฯ มโนสมฺผสฺโสติ อิเม ทส สมฺผสฺเส ฐเปตฺวา เสโส สพฺโพ มโนสมฺผสฺโส นามฯ เวทนาฉกฺกมฺปิ เอเตเนว นเยน เวทิตพฺพํฯ รูปสญฺญาติ รูปํ อารมฺมณํ กตฺวา อุปฺปนฺนา สญฺญาฯ เอเตนุปาเยน เสสาปิ เวทิตพฺพาฯ เจตนาฉกฺเกปิ เอเสว นโยฯ ตถา ตณฺหาฉกฺเกฯ