7. ลกฺขณสุตฺตวณฺณนา

ทฺวตฺติํสมหาปุริสลกฺขณวณฺณนา

[199] เอวํ เม สุตนฺติ ลกฺขณสุตฺตํฯ ตตฺรายมนุตฺตานปทวณฺณนาฯ ทฺวตฺติํสิมานีติ ทฺวตฺติํส อิมานิฯ มหาปุริสลกฺขณานีติ มหาปุริสพฺยญฺชนานิ มหาปุริสนิมิตฺตานิ ‘‘อยํ มหาปุริโส’’ติ สญฺชานนการณานิฯ ‘‘เยหิ สมนฺนาคตสฺส มหาปุริสสฺสา’’ติอาทิ มหาปทาเน วิตฺถาริตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ

‘‘พาหิรกาปิ อิสโย ธาเรนฺติ, โน จ โข ชานนฺติ ‘อิมสฺส กมฺมสฺส กตตฺตา อิมํ ลกฺขณํ ปฏิลภตี’ติ’’ กสฺมา อาห? อฏฺฐุปฺปตฺติยา อนุรูปตฺตาฯ อิทญฺหิ สุตฺตํ สอฏฺฐุปฺปตฺติกํฯ สา ปนสฺส อฏฺฐุปฺปตฺติ กตฺถ สมุฏฺฐิตา? อนฺโตคาเม มนุสฺสานํ อนฺตเรฯ ตทา กิร สาวตฺถิวาสิโน อตฺตโน อตฺตโน เคเหสุ จ เคหทฺวาเรสุ จ สนฺถาคาราทีสุ จ นิสีทิตฺวา กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ – ‘‘ภควโต อสีติอนุพฺยญฺชนานิ พฺยามปฺปภา ทฺวตฺติํสมหาปุริสลกฺขณานิ, เยหิ จ ภควโต กาโย, สพฺพผาลิผุลฺโล วิย ปาริจฺฉตฺตโก, วิกสิตมิว กมลวนํ, นานารตนวิจิตฺตํ วิย สุวณฺณโตรณํ, ตารามริจิวิโรจมิว คคนตลํ, อิโต จิโต จ วิธาวมานา วิปฺผนฺทมานา ฉพฺพณฺณรสฺมิโย มุญฺจนฺโต อติวิย โสภติฯ ภควโต จ อิมินา นาม กมฺเมน อิทํ ลกฺขณํ นิพฺพตฺตนฺติ กถิตํ นตฺถิ, ยาคุอุฬุงฺกมตฺตมฺปิ ปน กฏจฺฉุภตฺตมตฺตํ วา ปุพฺเพ ทินฺนปจฺจยา เอวํ อุปฺปชฺชตีติ ภควตา วุตฺตํฯ กิํ นุ โข สตฺถา กมฺมํ อกาสิ, เยนสฺส อิมานิ ลกฺขณานิ นิพฺพตฺตนฺตี’’ติฯ

อถายสฺมา อานนฺโท อนฺโตคาเม จรนฺโต อิมํ กถาสลฺลาปํ สุตฺวา กตภตฺตกิจฺโจ วิหารํ อาคนฺตฺวา สตฺถุ วตฺตํ กตฺวา วนฺทิตฺวา ฐิโต ‘‘มยา, ภนฺเต, อนฺโตคาเม เอกา กถา สุตา’’ติ อาหฯ ตโต ภควตา ‘‘กิํ เต, อานนฺท, สุต’’นฺติ วุตฺเต สพฺพํ อาโรเจสิฯ สตฺถา เถรสฺส วจนํ สุตฺวา ปริวาเรตฺวา นิสินฺเน ภิกฺขู อามนฺเตตฺวา ‘‘ทฺวตฺติํสิมานิ, ภิกฺขเว, มหาปุริสสฺส มหาปุริสลกฺขณานี’’ติ ปฏิปาฏิยา ลกฺขณานิ ทสฺเสตฺวา เยน กมฺเมน ยํ นิพฺพตฺตํ, ตสฺส ทสฺสนตฺถํ เอวมาหฯ