เมนู

ปุพฺพูปนิสฺสยสมฺปตฺติกถา

อิโต กิร สตสหสฺสิเม กปฺเป ปทุมุตฺตโร นาม สตฺถา โลเก อุปฺปชฺชิฯ ตสฺส หํสวตี นาม นครํ อโหสิ, อานนฺโท นาม ราชา ปิตา , สุเมธา นาม เทวี มาตา, โพธิสตฺโต อุตฺตรกุมาโร นาม อโหสิฯ โส ปุตฺตสฺส ชาตทิวเส มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขมฺม ปพฺพชิตฺวา ปธานมนุยุญฺชนฺโต อนุกฺกเมน สพฺพญฺญุตํ ปตฺวา – ‘‘อเนกชาติสํสาร’’นฺติ อุทานํ อุทาเนตฺวา สตฺตาหํ โพธิปลฺลงฺเก วีตินาเมตฺวา ปถวิยํ ฐเปสฺสามีติ ปาทํ อภินีหริฯ อถ ปถวิํ ภินฺทิตฺวา มหนฺตํ ปทุมํ อุฏฺฐาสิฯ ตสฺส ธุรปตฺตานิ นวุติหตฺถานิ, เกสรํ ติํสหตฺถํ, กณฺณิกา ทฺวาทสหตฺถา, นวฆฏปฺปมาโณ เรณุ อโหสิฯ

สตฺถา ปน อุพฺเพธโต อฏฺฐปณฺณาสหตฺถุพฺเพโธ อโหสิฯ ตสฺส อุภินฺนํ พาหานมนฺตรํ อฏฺฐารสหตฺถํ, นลาฏํ ปญฺจหตฺถํ, หตฺถปาทา เอกาทสหตฺถาฯ ตสฺส เอกาทสหตฺเถน ปาเทน ทฺวาทสหตฺถาย กณฺณิกาย อกฺกนฺตมตฺตาย นวฆฏปฺปมาโณ เรณุ อุฏฺฐาย อฏฺฐปณฺณาสหตฺถํ ปเทสํ อุคฺคนฺตฺวา โอกิณฺณมโนสิลาจุณฺณํ วิย ปจฺโจกิณฺโณฯ ตทุปาทาย ภควา ปทุมุตฺตโรตฺเวว ปญฺญายิตฺถฯ ตสฺส เทวิโล จ สุชาโต จ ทฺเว อคฺคสาวกา อเหสุํฯ อมิตา จ อสมา จ ทฺเว อคฺคสาวิกาฯ สุมโน นาม อุปฏฺฐาโกฯ ปทุมุตฺตโร ภควา ปิตุสงฺคหํ กุรุมาโน ภิกฺขุสตสหสฺสปริวาโร หํสวติยา ราชธานิยา วสติฯ

กนิฏฺฐภาตา ปนสฺส สุมนกุมาโร นามฯ ตสฺส ราชา หํสวติโต วีสติโยชนสเต ฐาเน โภคคามํ อทาสิฯ โส กทาจิ อาคนฺตฺวา ปิตรญฺจ สตฺถารญฺจ ปสฺสติฯ อเถกทิวสํ ปจฺจนฺโต กุปิโตฯ สุมโน รญฺโญ เปเสสิ – ‘‘ปจฺจนฺโต กุปิโต’’ติฯ ราชา ‘‘มยา ตฺวํ ตตฺถ กสฺมา ฐปิโต’’ติ ปฏิเปเสสิฯ โส นิกฺขมฺม โจเร วูปสเมตฺวา – ‘‘อุปสนฺโต, เทว, ชนปโท’’ติ รญฺโญ เปเสสิฯ ราชา ตุฏฺโฐ – ‘‘สีฆํ มม ปุตฺโต อาคจฺฉตู’’ติ อาหฯ ตสฺส สหสฺสมตฺตา อมจฺจา โหนฺติฯ โส เตหิ สทฺธิํ อนฺตรามคฺเค มนฺเตสิ – ‘‘มยฺหํ ปิตา ตุฏฺโฐ, สเจ เม วรํ เทติ, กิํ คณฺหามี’’ติฯ อถ นํ เอกจฺเจ ‘‘หตฺถิํ คณฺหถ, อสฺสํ คณฺหถ, รถํ คณฺหถ, ชนปทํ คณฺหถ, สตฺตรตนานิ คณฺหถา’’ติ อาหํสุฯ อปเร – ‘‘ตุมฺเห ปถวิสฺสรสฺส ปุตฺตา, ตุมฺหากํ ธนํ น ทุลฺลภํ, ลทฺธมฺปิ เจตํ สพฺพํ ปหาย คมนียํ, ปุญฺญเมว เอกํ อาทาย คมนียํ; ตสฺมา เต เทเว วรํ ททมาเน เตมาสํ ปทุมุตฺตรํ ภควนฺตํ อุปฏฺฐาตุํ วรํ คณฺหถา’’ติฯ