สุทฺธาวาสพฺรหฺมาโน ‘‘อายาม , มยํ มาริสา, ปุพฺพนิมิตฺตํ ปสฺสิสฺสามา’’ติ มหาโพธิปลฺลงฺกฏฺฐานํ อาคจฺฉนฺติ, พุทฺธานํ อนิพฺพตฺตนกปฺเป ปุปฺผํ น โหติฯ เต ปน อปุปฺผิตคจฺฉํ ทิสฺวา – ‘‘อนฺธกาโร วต โภ โลโก ภวิสฺสติ, มตา มตา สตฺตา อปาเย ปูเรสฺสนฺติ, ฉ เทวโลกา นว พฺรหฺมโลกา สุญฺญา ภวิสฺสนฺตี’’ติ อนตฺตมนา โหนฺติฯ ปุปฺผิตกาเล ปน ปุปฺผํ ทิสฺวา – ‘‘สพฺพญฺญุโพธิสตฺเตสุ มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกมนฺเตสุ นิกฺขมนฺเตสุ สมฺพุชฺฌนฺเตสุ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตนฺเตสุ ยมกปาฏิหาริยํ กโรนฺเตสุ เทโวโรหนํ กโรนฺเตสุ อายุสงฺขารํ โอสฺสชฺชนฺเตสุ ปรินิพฺพายนฺเตสุ ทสสหสฺสจกฺกวาฬกมฺปนาทีนิ ปาฏิหาริยานิ ทกฺขิสฺสามา’’ติ จ ‘‘จตฺตาโร อปายา ปริหายิสฺสนฺติ, ฉ เทวโลกา นว พฺรหฺมโลกา ปริปูเรสฺสนฺตี’’ติ จ อตฺตมนา อุทานํ อุทาเนนฺตา อตฺตโน อตฺตโน พฺรหฺมโลกํ คจฺฉนฺติฯ อิมสฺมิํ ภทฺทกปฺเป ปญฺจ ปทุมานิ อุปฺปชฺชิํสุฯ เตสํ นิมิตฺตานํ อานุภาเวน จตฺตาโร พุทฺธา อุปฺปนฺนา, ปญฺจโม อุปฺปชฺชิสฺสติฯ สุทฺธาวาสพฺรหฺมาโนปิ ตานิ ปทุมานิ ทิสฺวา อิมมตฺถํ ชานิํสุฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘อญฺเญสมฺปิ ปากฏํ โหตี’’ติฯ

อายุปริจฺเฉทวณฺณนา

[5-7] อิติ ภควา – ‘‘อิโต โส, ภิกฺขเว’’ติอาทินา นเยน กปฺปปริจฺเฉทวเสน ปุพฺเพนิวาสํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ เตสํ พุทฺธานํ ชาติปริจฺเฉทาทิวเสน ทสฺเสตุํ วิปสฺสี, ภิกฺขเวติอาทิมาหฯ ตตฺถ อายุปริจฺเฉเท ปริตฺตํ ลหุกนฺติ อุภยเมตํ อปฺปกสฺเสว เววจนํฯ ยญฺหิ อปฺปกํ, ตํ ปริตฺตญฺเจว ลหุกญฺจ โหติฯ

อปฺปํ วา ภิยฺโยติ วสฺสสตโต วา อุปริ อปฺปํ, อญฺญํ วสฺสสตํ อปตฺวา วีสํ วา ติํสํ วา จตฺตาลีสํ วา ปณฺณาสํ วา สฏฺฐิ วา วสฺสานิ ชีวติฯ เอวํ ทีฆายุโก ปน อติทุลฺลโภ, อสุโก กิร เอวํ จิรํ ชีวตีติ ตตฺถ ตตฺถ คนฺตฺวา ทฏฺฐพฺโพ โหติฯ ตตฺถ วิสาขา อุปาสิกา วีสวสฺสสตํ ชีวติ, ตถา โปกฺขรสาติ พฺราหฺมโณ, พฺรหฺมายุ พฺราหฺมโณ, เสโล พฺราหฺมโณ, พาวริยพฺราหฺมโณ, อานนฺทตฺเถโร, มหากสฺสปตฺเถโรติฯ อนุรุทฺธตฺเถโร ปน วสฺสสตญฺเจว ปณฺณาสญฺจ วสฺสานิ, พากุลตฺเถโร วสฺสสตญฺเจว สฏฺฐิ จ วสฺสานิฯ อยํ สพฺพทีฆายุโกฯ โสปิ ทฺเว วสฺสสตานิ น ชีวติฯ