เมนู

เอวรูเป อวิเวการามานํ ภยกาเล สพฺพสตฺตานํ สทรถกาเลเยว – ‘‘อยํ กาโล’’ติ นิกฺขมิตฺวา ปณฺณสาลาย ทฺวารํ ปิทหิตฺวา โพธิมณฺฑาภิมุโข ปายาสิฯ อญฺญทาปิ จ ตสฺมิํ ฐาเน วิจรนฺโต โพธิมณฺฑํ ปสฺสติ, นิสีทิตุํ ปนสฺส จิตฺตํ น นมิตปุพฺพํฯ ตํ ทิวสํ ปนสฺส ญาณํ ปริปากคตํ, ตสฺมา อลงฺกตํ โพธิมณฺฑํ ทิสฺวา อาโรหนตฺถาย จิตฺตํ อุปฺปนฺนํฯ โส ทกฺขิณทิสาภาเคน อุปคมฺม ปทกฺขิณํ กตฺวา ปุรตฺถิมทิสาภาเค จุทฺทสหตฺถํ ปลฺลงฺกํ ปญฺญเปตฺวา จตุรงฺควีริยํ อธิฏฺฐหิตฺวา – ‘‘ยาว พุทฺโธ น โหมิ, น ตาว อิโต วุฏฺฐหามี’’ติ ปฏิญฺญํ กตฺวา นิสีทิฯ อิทมสฺส วูปกาสํ สนฺธาย – ‘‘เอโกว คณมฺหา วูปกฏฺโฐ วิหาสี’’ติ วุตฺตํฯ

อญฺเญเนว ตานีติ เต กิร สายํ โพธิสตฺตสฺส อุปฏฺฐานํ อาคนฺตฺวา ปณฺณสาลํ ปริวาเรตฺวา นิสินฺนา ‘‘อติวิกาโล ชาโต, อุปธาเรถา’’ติ วตฺวา ปณฺณสาลํ วิวริตฺวา ตํ อปสฺสนฺตาปิ ‘‘กุหิํ คโต’’ติ นานุพนฺธิํสุ, ‘‘คณวาเส นิพฺพินฺโน เอโก วิหริตุกาโม มญฺเญ มหาปุริโส, พุทฺธภูตํเยว นํ ปสฺสิสฺสามา’’ติ วตฺวา อนฺโตชมฺพุทีปาภิมุขา จาริกํ ปกฺกนฺตาฯ

โพธิสตฺตอภิเวสวณฺณนา

[57] วาสูปคตสฺสาติ โพธิมณฺเฑ เอกรตฺติวาสํ อุปคตสฺสฯ รโหคตสฺสาติ รหสิ คตสฺสฯ ปฏิสลฺลีนสฺสาติ เอกีภาววเสน นิลีนสฺสฯ กิจฺฉนฺติ ทุกฺขํฯ จวติ จ อุปปชฺชติ จาติ อิทํ ทฺวยํ ปน อปราปรํ จุติปฏิสนฺธิํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ชรามรณสฺสาติ เอตฺถ ยสฺมา ปพฺพชนฺโต ชิณฺณพฺยาธิมตฺเตเยว ทิสฺวา ปพฺพชิโต, ตสฺมาสฺส ชรามรณเมว อุปฏฺฐาติฯ เตเนวาห – ‘‘ชรามรณสฺสา’’ติฯ อิติ ชรามรณํ มูลํ กตฺวา อภินิวิฏฺฐสฺส ภวคฺคโต โอตรนฺตสฺส วิย – อถ โข, ภิกฺขเว, วิปสฺสิสฺส โพธิสตฺตสฺส เอตทโหสิฯ

โยนิโสมนสิการาติ อุปายมนสิการา ปถมนสิการาฯ อนิจฺจาทีนิ หิ อนิจฺจาทิโตว มนสิกโรโต โยนิโสมนสิกาโร นาม โหติฯ