อินฺทฺริยสํวรวณฺณนา

[365] ทุติยปุจฺฉายํ อินฺทฺริยสํวรายาติ อินฺทฺริยานํ ปิธานาย, คุตฺตทฺวารตาย สํวุตทฺวารตายาติ อตฺโถฯ วิสฺสชฺชเน ปนสฺส จกฺขุวิญฺเญยฺยํ รูปมฺปีติอาทิ เสวิตพฺพรูปาทิวเสน อินฺทฺริยสํวรทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ ตตฺถ เอวํ วุตฺเตติ เหฏฺฐา โสมนสฺสาทิปญฺหาวิสฺสชฺชนานํ สุตตฺตา อิมินาปิ เอวรูเปน ภวิตพฺพนฺติ สญฺชาตปฏิภาโน ภควตา เอวํ วุตฺเต สกฺโก เทวานมินฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ, เอตํ อิมสฺส โข อหํ, ภนฺเตติ อาทิกํ วจนํ อโวจฯ ภควาปิสฺส โอกาสํ ทตฺวา ตุณฺหี อโหสิฯ กเถตุกาโมปิ หิ โย อตฺถํ สมฺปาเทตุํ น สกฺโกติ, อตฺถํ สมฺปาเทตุํ สกฺโกนฺโต วา น กเถตุกาโม โหติ, น ตสฺส ภควา โอกาสํ กโรติฯ อยํ ปน ยสฺมา กเถตุกาโม เจว, สกฺโกติ จ อตฺถํ สมฺปาเทตุํ เตนสฺส ภควา โอกาสมกาสิฯ

ตตฺถ เอวรูปํ น เสวิตพฺพนฺติ อาทีสุ อยํ สงฺเขโป – ยํ รูปํ ปสฺสโต ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, ตํ น เสวิตพฺพํ น ทฏฺฐพฺพํ น โอโลเกตพฺพนฺติ อตฺโถฯ ยํ ปน ปสฺสโต อสุภสญฺญา วา สณฺฐาติ, ปสาโท วา อุปฺปชฺชติ, อนิจฺจสญฺญาปฏิลาโภ วา โหติ, ตํ เสวิตพฺพํฯ

ยํ จิตฺตกฺขรํ จิตฺตพฺยญฺชนมฺปิ สทฺทํ สุณโต ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, เอวรูโป สทฺโท น เสวิตพฺโพฯ ยํ ปน อตฺถนิสฺสิตํ ธมฺมนิสฺสิตํ กุมฺภทาสิคีตมฺปิ สุณนฺตสฺส ปสาโท วา อุปฺปชฺชติ, นิพฺพิทา วา สณฺฐาติ, เอวรูโป สทฺโท เสวิตพฺโพฯ

ยํ คนฺธํ ฆายโต ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, เอวรูโป คนฺโธ น เสวิตพฺโพฯ ยํ ปน คนฺธํ ฆายโต อสุภสญฺญาทิปฏิลาโภ โหติ, เอวรูโป คนฺโธ เสวิตพฺโพฯ

ยํ รสํ สายโต ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, เอวรูโป รโส น เสวิตพฺโพฯ ยํ ปน รสํ สายโต อาหาเร ปฏิกูลสญฺญา เจว อุปฺปชฺชติ, สายิตปจฺจยา จ กายพลํ นิสฺสาย อริยภูมิํ โอกฺกมิตุํ สกฺโกติ, มหาสีวตฺเถรภาคิเนยฺยสีวสามเณรสฺส วิย ปริภุญฺชนฺตสฺเสว กิเลสกฺขโย วา โหติ, เอวรูโป รโส เสวิตพฺโพฯ

ยํ โผฏฺฐพฺพํ ผุสโต ราคาทโย อุปฺปชฺชนฺติ, เอวรูปํ โผฏฺฐพฺพํ น เสวิตพฺพํฯ ยํ ปน ผุสโต สาริปุตฺตตฺเถราทีนํ วิย อาสวกฺขโย เจว, วีริยญฺจ สุปคฺคหิตํ, ปจฺฉิมา จ ชนตา ทิฏฺฐานุคติํ อาปาทเนน อนุคฺคหิตา โหติ, เอวรูปํ โผฏฺฐพฺพํ เสวิตพฺพํฯ สาริปุตฺตตฺเถโร กิร ติํส วสฺสานิ มญฺเจ ปิฏฺฐิํ น ปสาเรสิฯ ตถา มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโรฯ มหากสฺสปตฺเถโร วีสวสฺสสตํ มญฺเจ ปิฏฺฐิํ น ปสาเรสิฯ อนุรุทฺธตฺเถโร ปญฺญาส วสฺสานิฯ ภทฺทิยตฺเถโร ติํส วสฺสานิฯ