‘‘ตว สามิกํ วเทหี’’ติ ตสฺสา หตฺเถ ปิตา ปุปฺผทามํ อทาสิ ‘‘ยํ อิจฺฉสิ, ตสฺสูปริ ขิปาหี’’ติฯ สา โอโลเกนฺตี สกฺกํ ทิสฺวา ปุพฺพสนฺนิวาเสน สญฺชาตสิเนหา ‘‘อยํ เม สามิโก’’ติ ตสฺสูปริ ทามํ ขิปิฯ โส ตํ พาหาย คเหตฺวา อากาเส อุปฺปติ, ตสฺมิํ ขเณ อสุรา สญฺชานิํสุฯ เต ‘‘คณฺหถ, คณฺหถ, ชรสกฺกํ, เวริโก อมฺหากํ, น มยํ เอตสฺส ทาริกํ ทสฺสามา’’ติ อนุพนฺธิํสุฯ เวปจิตฺติ ปุจฺฉิ ‘‘เกนาหฏา’’ติ? ‘‘ชรสกฺเกน มหาราชา’’ติฯ ‘‘อวเสเสสุ อยเมว เสฏฺโฐ, อเปถา’’ติ อาหฯ สกฺโก นํ เนตฺวา อฑฺฒติยโกฏินาฏกานํ เชฏฺฐิกฏฺฐาเน ฐเปสิฯ สา สกฺกํ วรํ ยาจิ – ‘‘มหาราช, มยฺหํ อิมสฺมิํ เทวโลเก มาตา วา ปิตา วา ภาตา วา ภคินี วา นตฺถิ, ยตฺถ ยตฺถ คจฺฉสิ, ตตฺถ ตตฺถ มํ คเหตฺวาว คจฺฉ มหาราชา’’ติฯ สกฺโก ‘‘สาธู’’ติ ปฏิญฺญํ อทาสิฯ

เอวํ มจลคามเก มฆมาณวกาลโต ปฏฺฐาย วิสุทฺธภาวมสฺส สมฺปสฺสนฺโต ภควา ‘‘ทีฆรตฺตํ วิสุทฺโธ โข อยํ ยกฺโข’’ติ อาหฯ อตฺถสญฺหิตนฺติ อตฺถนิสฺสิตํ การณนิสฺสิตํฯ

ปญฺหเวยฺยากรณวณฺณนา

[357] กิํ สํโยชนาติ กิํ พนฺธนา, เกน พนฺธเนน พทฺธา หุตฺวาฯ ปุถุกายาติ พหุชนาฯ อเวราติ อปฺปฏิฆาฯ อทณฺฑาติ อาวุธทณฺฑธนทณฺฑวินิมุตฺตาฯ อสปตฺตาติ อปจฺจตฺถิกาฯ อพฺยาปชฺชาติ วิคตโทมนสฺสาฯ วิหเรมุ อเวริโนติ อโห วต เกนจิ สทฺธิํ อเวริโน วิหเรยฺยาม, กตฺถจิ โกปํ น อุปฺปาเทตฺวา อจฺฉราย คหิตกํ ชงฺฆสหสฺเสน สทฺธิํ ปริภุญฺเชยฺยามาติ ทานํ ทตฺวา ปูชํ กตฺวา จ ปตฺถยนฺติฯ อิติ จ เนสํ โหตีติ เอวญฺจ เนสํ อยํ ปตฺถนา โหติฯ อถ จ ปนาติ เอวํ ปตฺถนาย สติปิฯ

อิสฺสามจฺฉริยสํโยชนาติ ปรสมฺปตฺติขียนลกฺขณา อิสฺสา, อตฺตสมฺปตฺติยา ปเรหิ สาธารณภาวสฺส อสหนลกฺขณํ มจฺฉริยํ, อิสฺสา จ มจฺฉริยญฺจ สํโยชนํ เอเตสนฺติ อิสฺสามจฺฉริยสํโยชนาฯ อยเมตฺถ สงฺเขโปฯ วิตฺถารโต ปน อิสฺสามจฺฉริยานิ อภิธมฺเม วุตฺตาเนวฯ