กิตฺติสทฺทอพฺภุคฺคมนวณฺณนา

[311] อุปสงฺกมิํสูติ ‘‘อมฺหากํ อยํ อิสฺสริยสมฺปตฺติ น อญฺญสฺสานุภาเวน, มหาโควินฺทสฺสานุภาเวน นิปฺผนฺนาฯ มหาโควินฺโท อมฺเห สตฺต ราชาโน สมคฺเค กตฺวา ชมฺพุทีปตเล ปติฏฺฐาเปสิ, ปุพฺพูปการิสฺส ปน น สุกรา ปฏิกิริยา กาตุํฯ อมฺเห สตฺตปิ ชเน เอโสเยว อนุสาสตุ, เอตํเยว เสนาปติญฺจ ปุโรหิตญฺจ กโรม, เอวํ โน วุทฺธิ ภวิสฺสตี’’ติ จินฺเตตฺวา อุปสงฺกมิํสุฯ มหาโควินฺโทปิ – ‘‘มยา เอเต สมคฺคา กตา, สเจ เอเตสํ อญฺโญ เสนาปติ ปุโรหิโต จ ภวิสฺสติ, ตโต อตฺตโน อตฺตโน เสนาปติปุโรหิตานํ วจนํ คเหตฺวา อญฺญมญฺญํ ภินฺทิสฺสนฺติ, อธิวาเสมิ เนสํ เสนาปติฏฺฐานญฺจ ปุโรหิตฏฺฐานญฺจา’’ติ จินฺเตตฺวา ‘‘เอวํ โภ’’ติ ปจฺจสฺโสสิฯ

สตฺต จ พฺราหฺมณมหาสาเลติ ‘‘อหํ สพฺพฏฺฐาเนสุ สมฺมุโข ภเวยฺยํ วา น วา, ยตฺถาหํ สมฺมุโข น ภวิสฺสามิ, ตตฺเถว เต กตฺตพฺพํ กริสฺสนฺตี’’ติ สตฺต อนุปุโรหิเต ฐเปสิฯ เต สนฺธาย อิทํ วุตฺตํ – ‘‘สตฺต จ พฺราหฺมณมหาสาเล’’ติฯ ทิวสสฺส ทฺวิกฺขตฺตุํ วา สายํ ปาโต วา นหายนฺตีติ นหาตกาฯ วตจริยปริโยสาเน วา นหาตา, ตโต ปฏฺฐาย พฺราหฺมเณหิ สทฺธิํ น ขาทนฺติ น ปิวนฺตีติ นหาตกาฯ

[312] อพฺภุคฺคจฺฉีติ อภิอุคฺคจฺฉิฯ ตทา กิร มนุสฺสานํ ‘‘น พฺรหฺมุนา สทฺธิํ อมนฺเตตฺวา สกฺกา เอวํ สกลชมฺพุทีปํ อนุสาสิตุ’’นฺติ นิสินฺนนิสินฺนฏฺฐาเน อยเมว กถา ปวตฺติตฺถฯ น โข ปนาหนฺติ มหาปุริโส กิร – ‘‘อยํ มยฺหํ อภูโต วณฺโณ อุปฺปนฺโน, วณฺณุปฺปตฺติ โข ปน น ภาริยา, อุปฺปนฺนสฺส วณฺณสฺส รกฺขนเมว ภาริยํ, อยญฺจ เม อจินฺเตตฺวา อมนฺเตตฺวา กโรนฺตสฺเสว วณฺโณ อุปฺปนฺโนว, จินฺเตตฺวา มนฺเตตฺวา กโรนฺตสฺส ปน วิตฺถาริกตโร ภวิสฺสตี’’ติ พฺรหฺมทสฺสเน อุปายํ ปริเยสนฺโต ตํ ทิสฺวา สุตํ โข ปน เมตนฺติอาทิอตฺถํ ปริวิตกฺเกสิฯ