[305] ภวมตฺถุ ภวนฺตํ โชติปาลนฺติ โภโต โชติปาลสฺส ภโว วุทฺธิ วิเสสาธิคโม สพฺพกลฺยาณญฺเจว มงฺคลญฺจ โหตูติ อตฺโถฯ สมฺโมทนียํ กถนฺติ? ‘‘อลํ, มหาราช, มา จินฺตยิ, ธุวธมฺโม เอส สพฺพสตฺตาน’’นฺติอาทินา นเยน มรณปฺปฏิสํยุตฺตํ โสกวิโนทนปฏิสนฺถารกถํ ปริโยสาเปตฺวาฯ มา โน ภวํ โชติปาโล อนุสาสนิยา ปจฺจพฺยาหาสีติ มา ปฏิพฺยากาสิ, ‘‘อนุสาสา’’ติ วุตฺโต – ‘‘นาหํ อนุสาสามี’’ติ โน มา อนุสาสนิยา ปจฺจกฺขาสีติ อตฺโถฯ อภิสมฺโภสีติ สํวิทหิตฺวา ปฏฺฐเปสิฯ มนุสฺสา เอวมาหํสูติ ตํ ปิตรา มหาปญฺญตรํ สพฺพกิจฺจานิ อนุสาสนฺตํ สพฺพกมฺเม อภิสมฺภวนฺตํ ทิสฺวา ตุฏฺฐจิตฺตา โควินฺโท วต, โภ, พฺราหฺมโณ, มหาโควินฺโท วต, โภ, พฺราหฺมโณติ เอวมาหํสุฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ, ‘‘โควินฺโท วต, โภ, พฺราหฺมโณ อโหสิ เอตสฺส ปิตา; อยํ ปน มหาโควินฺโท วต, โภ, พฺราหฺมโณ’’ติฯ

รชฺชสํวิภชนวณฺณนา

[306] เยน เต ฉ ขตฺติยาติ เย เต ‘‘สหายา’’ติ วุตฺตา ฉ ขตฺติยา, เต กิร เรณุสฺส เอกปิติกา กนิฏฺฐภาตโร, ตสฺมา มหาโควินฺโท ‘‘อยํ อภิสิตฺโต เอเตสํ รชฺชสํวิภาคํ กเรยฺย วา น วา, ยํนูนาหํ เต ปฏิกจฺเจว เรณุสฺส สนฺติกํ เปเสตฺวา ปฏิญฺญํ คณฺหาเปยฺย’’นฺติ จินฺเตนฺโต เยน เต ฉ ขตฺติยา เตนุปสงฺกมิฯ ราชกตฺตาโรติ ราชการกา อมจฺจาฯ

[307] มทนียา กามาติ มทกรา ปมาทกรา กามาฯ คจฺฉนฺเต คจฺฉนฺเต กาเล เอส อนุสฺสริตุมฺปิ น สกฺกุเณยฺย, ตสฺมา อายนฺตุ โภนฺโต อาคจฺฉนฺตูติ อตฺโถฯ

[308] สรามหํ โภติ ตทา กิร มนุสฺสานํ สจฺจวาทิกาโล โหติ, ตสฺมา ‘‘กทา มยา วุตฺตํ, เกน ทิฏฺฐํ, เกน สุต’’นฺติ อภูตํ อวตฺวา ‘‘สรามหํ โภ’’ติ อาหฯ สมฺโมทนียํ กถนฺติ กิํ มหาราช เทวตฺตํ คเต รญฺเญ มา จินฺตยิตฺถ, ธุวธมฺโม เอส สพฺพสตฺตานํ, เอวํภาวิโน สงฺขาราติ เอวรูปํ ปฏิสนฺถารกถํฯ