ตุณฺหีภาเวนาติ สมณธมฺมปฏิปตฺติกรโณกาโส เม ภวิสฺสตีติ อิจฺฉนฺโต ตุณฺหีภาเวน อธิวาเสสิฯ สารมโยติ จนฺทนสารมโยฯ

[257] ทฺวีหิ เวทิกาหีติ เอตฺถ เอกา เวทิกา ปนสฺส อุณฺหีสมตฺถเก อโหสิ, เอกา เหฏฺฐา ปริจฺเฉทมตฺถเกฯ

[258] ทุทฺทิกฺโข อโหสีติ ทุอุทฺทิกฺโข, ปภาสมฺปตฺติยา ทุทฺทโสติ อตฺโถฯ มุสตีติ หรติ ผนฺทาเปติ นิจฺจลภาเวน ปติฏฺฐาตุํ น เทติฯ วิทฺเธติ อุพฺพิทฺเธ, เมฆวิคเมน ทูรีภูเตติ อตฺโถฯ เทเวติ อากาเสฯ

[259] มาเปสิ โขติ อหํ อิมสฺมิํ ฐาเน โปกฺขรณิํ มาเปมิ, ตุมฺหากํ ฆรานิ ภินฺทถาติ น เอวํ กาเรตฺวา มาเปสิฯ จิตฺตุปฺปาทวเสเนว ปนสฺส ภูมิํ ภินฺทิตฺวา ตถารูปา โปกฺขรณี อโหสิฯ เต สพฺพกาเมหีติ สพฺเพหิ อิจฺฉิติจฺฉิตวตฺถูหิ, สมเณ สมณปริกฺขาเรหิ, พฺราหฺมเณ พฺราหฺมณปริกฺขาเรหิ สนฺตปฺเปสีติฯ

ปฐมภาณวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ฌานสมฺปตฺติวณฺณนา

[260] มหิทฺธิโกติ จิตฺตุปฺปาทวเสเนว จตุราสีติโปกฺขรณีสหสฺสานํ นิพฺพตฺติสงฺขาตาย มหติยา อิทฺธิยา สมนฺนาคโตฯ มหานุภาโวติ เตสํเยว อนุภวิตพฺพานํ มหนฺตตาย มหานุภาเวน สมนฺนาคโตฯ เสยฺยถิทนฺติ นิปาโต, ตสฺส – ‘‘กตเมสํ ติณฺณ’’นฺติ อตฺโถฯ ทานสฺสาติ สมฺปตฺติปริจฺจาคสฺสฯ ทมสฺสาติ อาฬวกสุตฺเต ปญฺญา ทโมติ อาคโตฯ อิธ อตฺตานํ ทเมนฺเตน กตํ อุโปสถกมฺมํฯ สํยมสฺสาติ สีลสฺสฯ

โพธิสตฺตปุพฺพโยควณฺณนา

อิธ ฐตฺวา ปนสฺส ปุพฺพโยโค เวทิตพฺโพ – ราชา กิร ปุพฺเพ คหปติกุเล นิพฺพตฺติฯ เตน จ สมเยน ธรมานกสฺเสว กสฺสปพุทฺธสฺส สาสเน เอโก เถโร อรญฺเญ วาสํ วสติ, โพธิสตฺโต อตฺตโน กมฺเมน อรญฺญํ ปวิฏฺโฐ เถรํ ทิสฺวา อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา เถรสฺส นิสชฺชนฏฺฐานจงฺกมนฏฺฐานานิ โอโลเกตฺวา ปุจฺฉิ – ‘‘อิเธว, ภนฺเต, อยฺโย วสตี’’ติ? อาม, อุปาสกาติ สุตฺวา – ‘‘อิเธว อยฺยสฺส ปณฺณสาลํ กาตุํ วฏฺฏตี’’ติ จินฺเตตฺวา อตฺตโน กมฺมํ ปหาย ทพฺพสมฺภารํ โกฏฺเฏตฺวา ปณฺณสาลํ กตฺวา ฉาเทตฺวา ภิตฺติโย มตฺติกาย ลิมฺปิตฺวา ทฺวารํ โยเชตฺวา กฏฺฐตฺถรณํ กตฺวา – ‘‘กริสฺสติ นุ โข ปริโภคํ, น กริสฺสตี’’ติ เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เถโร อนฺโตคามโต อาคนฺตฺวา ปณฺณสาลํ ปวิสิตฺวา กฏฺฐตฺถรเณ นิสีทิฯ อุปาสโกปิ อาคนฺตฺวา วนฺทิตฺวา สมีเป นิสินฺโน ‘‘ผาสุกา, ภนฺเต, ปณฺณสาลา’’ติ ปุจฺฉิฯ ผาสุกา, ภทฺทมุข, ปพฺพชิตสารุปฺปาติฯ วสิสฺสถ, ภนฺเต, อิธาติ? อาม, อุปาสกาติ, โส อธิวาสนากาเรน วสิสฺสตีติ ญตฺวา นิพทฺธํ มยฺหํ ฆรทฺวารํ อาคนฺตพฺพนฺติ ปฏิชานาเปตฺวา – ‘‘เอกํ เม, ภนฺเต, วรํ เทถา’’ติ อาหฯ อติกฺกนฺตวรา, อุปาสก, ปพฺพชิตาติฯ ภนฺเต, ยญฺจ กปฺปติ, ยญฺจ อนวชฺชนฺติฯ วเทหิ อุปาสกาติฯ ภนฺเต, นิพทฺธวสนฏฺฐาเน นาม มนุสฺสา มงฺคเล วา อมงฺคเล วา อาคมนํ อิจฺฉนฺติ, อนาคจฺฉนฺตสฺส กุชฺฌนฺติฯ ตสฺมา อญฺญํ นิมนฺติตฏฺฐานํ คนฺตฺวาปิ มยฺหํ ฆรํ ปวิสิตฺวาว ภตฺตกิจฺจํ นิฏฺฐาเปตพฺพนฺติฯ เถโร อธิวาเสสิฯ

โส ปณฺณสาลาย กฏสาฏกํ ปตฺถริตฺวา มญฺจปีฐํ ปญฺญเปสิ, อปสฺเสนํ นิกฺขิปิ, ปาทกถลิกํ ฐเปสิ, โปกฺขรณิํ ขณิ, จงฺกมํ กตฺวา วาลิกํ โอกิริ, มิเค อาคนฺตฺวา ภิตฺติํ ฆํสิตฺวา มตฺติกํ ปาเตนฺเต ทิสฺวา กณฺฏกวติํ ปริกฺขิปิฯ โปกฺขรณิํ โอตริตฺวา อุทกํ อาฬุลิกํ กโรนฺเต ทิสฺวา อนฺโต ปาสาเณหิ จินิตฺวา พหิ กณฺฏกวติํ ปริกฺขิปิตฺวา อนฺโตวติปริยนฺเต ตาลปนฺติโย โรเปติ, มหาจงฺกเม สมฺมฏฺฐฏฺฐานํ อาฬุเลนฺเต ทิสฺวา จงฺกมมฺปิ วติยา ปริกฺขิปิตฺวา อนฺโตวติปริยนฺเต ตาลปนฺติํ โรเปสิฯ เอวํ อาวาสํ นิฏฺฐเปตฺวา เถรสฺส ติจีวรํ, ปิณฺฑปาตํ, โอสธํ, ปริโภคภาชนํ, อารกณฺฏกํ, ปิปฺผลิกํ, นขจฺเฉทนํ, สูจิํ, กตฺตรยฏฺฐิํ, อุปาหนํ, อุทกตุมฺพํ, ฉตฺตํ, ทีปกปลฺลกํ, มลหรณิํฯ ปริสฺสาวนํ, ธมกรณํ, ปตฺตํ, ถาลกํ, ยํ วา ปนญฺญมฺปิ ปพฺพชิตานํ ปริโภคชาตํ, สพฺพํ อทาสิฯ เถรสฺส โพธิสตฺเตน อทินฺนปริกฺขาโร นาม นาโหสิฯ