เมนู

จตุอิทฺธิสมนฺนาคตวณฺณนา

[252] สมเวปากินิยาติ สมวิปาจนิยาฯ คหณิยาติ กมฺมชเตโชธาตุยาฯ ตตฺถ ยสฺส ภุตฺตมตฺโตว อาหาโร ชีรติ, ยสฺส วา ปน ปุฏภตฺตํ วิย ตตฺเถว ติฏฺฐติ, อุโภเปเต น สมเวปากินิยา สมนฺนาคตาฯ ยสฺส ปน ปุน ภตฺตกาเล ภตฺตฉนฺโท อุปฺปชฺชเตว, อยํ สมเวปากินิยา สมนฺนาคโตติฯ

ธมฺมปาสาทโปกฺขรณิวณฺณนา

[253] มาเปสิ โขติ นคเร เภริํ จราเปตฺวา ชนราสิํ กาเรตฺวา น มาเปสิ, รญฺโญ ปน สห จิตฺตุปฺปาเทเนว ภูมิํ ภินฺทิตฺวา จตุราสีติ โปกฺขรณีสหสฺสานิ นิพฺพตฺติํสุฯ ตานิ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ ทฺวีหิ เวทิกาหีติ เอกาย อิฏฺฐกานํ ปริยนฺเตเยว ปริกฺขิตฺตา เอกาย ปริเวณปริจฺเฉทปริยนฺเตฯ เอตทโหสีติ กสฺมา อโหสิ? เอกทิวสํ กิร นหตฺวา จ ปิวิตฺวา จ คจฺฉนฺตํ มหาชนํ มหาปุริโส โอโลเกตฺวา อิเม อุมฺมตฺตกเวเสเนว คจฺฉนฺติฯ สเจ เอเตสํ เอตฺถ ปิฬนฺธนปุปฺผานิ ภเวยฺยุํ, ภทฺทกํ สิยาติฯ อถสฺส เอตทโหสิฯ ตตฺถ สพฺโพตุกนฺติ ปุปฺผํ นาม เอกสฺมิํเยว อุตุมฺหิ ปุปฺผติฯ อหํ ปน ตถา กริสฺสามิ – ‘‘ยถา สพฺเพสุ อุตูสุ ปุปฺผิสฺสตี’’ติ จินฺเตสิํฯ โรปาเปสีติ นานาวณฺณอุปฺปลพีชาทีนิ ตโต ตโต อาหราเปตฺวา น โรปาเปสิ, สห จิตฺตุปฺปาเทเนว ปนสฺส สพฺพํ อิชฺฌติฯ ตํ โลโก รญฺญา โรปิตนฺติ มญฺญิฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘โรปาเปสี’’ติฯ ตโต ปฏฺฐาย มหาชโน นานปฺปการํ ชลชถลชมาลํ ปิฬนฺธิตฺวา นกฺขตฺตํ กีฬมาโน วิย คจฺฉติฯ

[254] อถ ราชา ตโต อุตฺตริปิ ชนํ สุขสมปฺปิตํ กาตุกาโม – ‘‘ยํนูนาหํ อิมาสํ โปกฺขรณีนํ ตีเร’’ติอาทินา ชนสฺส สุขวิธานํ จินฺเตตฺวา สพฺพํ อกาสิฯ ตตฺถ นฺหาเปสุนฺติ อญฺโญ สรีรํ อุพฺพฏฺเฏสิ, อญฺโญ จุณฺณานิ โยเชสิ, อญฺโญ ตีเร นหายนฺตสฺส อุทกํ อาหริ, อญฺโญ วตฺถานิ ปฏิคฺคเหสิ เจว อทาสิ จฯ

ปฏฺฐเปสิ โขติ กถํ ปฏฺฐเปสิ? อิตฺถีนญฺจ ปุริสานญฺจ อนุจฺฉวิเก อลงฺกาเร กาเรตฺวา อิตฺถิมตฺตเมว ตตฺถ ปริจารวเสน เสสํ สพฺพํ ปริจฺจาควเสน ฐเปตฺวา ราชา มหาสุทสฺสโน ทานํ เทติ, ตํ ปริภุญฺชถาติ เภริํ จราเปสิฯ

มหาชโน โปกฺขรณีตีรํ อาคนฺตฺวา นหตฺวา วตฺถานิ ปริวตฺเตตฺวา นานาคนฺเธหิ วิลิตฺโต ปิฬนฺธนวิจิตฺตมาโล ทานคฺคํ คนฺตฺวา อเนกปฺปกาเรสุ ยาคุภตฺตขชฺชเกสุ อฏฺฐวิธปาเนสุ จ โย ยํ อิจฺฉติ, โส ตํ ขาทิตฺวา จ ปิวิตฺวา จ นานาวณฺณานิ โขมสุขุมานิ วตฺถานิ นิวาเสตฺวา สมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา เยสํ ตาทิสานิ อตฺถิ, เต โอหาย คจฺฉนฺติฯ เยสํ ปน นตฺถิ, เต คเหตฺวา คจฺฉนฺติฯ หตฺถิอสฺสยานาทีสุปิ นิสีทิตฺวา โถกํ วิจริตฺวา อนตฺถิกา โอหาย, อตฺถิกา คเหตฺวา คจฺฉนฺติฯ วรสยเนสุ นิปชฺชิตฺวา สมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อนตฺถิกา โอหาย, อตฺถิกา คเหตฺวา คจฺฉนฺติฯ อิตฺถีหิปิ สทฺธิํ สมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อนตฺถิกา โอหาย, อตฺถิกา คเหตฺวา คจฺฉนฺติฯ สตฺตวิธรตนปสาธนานิ จ ปสาเธตฺวาปิ สมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อนตฺถิกา โอหาย, อตฺถิกา คเหตฺวา คจฺฉนฺติฯ ตมฺปิ ทานํ อุฏฺฐาย สมุฏฺฐาย ทียเตวฯ ชมฺพุทีปวาสิกานํ อญฺญํ กมฺมํ นตฺถิ, รญฺโญ ทานํ ปริภุญฺชนฺตาว วิจรนฺติฯ

[255] อถ พฺราหฺมณคหปติกา จินฺเตสุํ – ‘‘อยํ ราชา เอวรูปํ ทานํ ททนฺโตปิ ‘มยฺหํ ตณฺฑุลาทีนิ วา ขีราทีนิ วา เทถา’ติ น กิญฺจิ อาหราเปติ, น โข ปน อมฺหากํ – ‘ราชา อาหราเปตี’ติ ตุณฺหีมาสิตุํ ปติรูป’’นฺติ เต พหุํ สาปเตยฺยํ สํหริตฺวา รญฺโญ อุปนาเมสุํฯ ตสฺมา – ‘‘อถ โข, อานนฺท, พฺราหฺมณคหปติกา’’ติอาทิมาหฯ เอวํ สมจินฺเตสุนฺติ กสฺมา เอวํ จินฺเตสุํ? กสฺสจิ ฆรโต อปฺปํ อาภตํ, กสฺสจิ พหุฯ ตสฺมิํ ปฏิสํหริยมาเน – ‘‘กิํ ตเวว ฆรโต สุนฺทรํ อาภตํ, น มยฺหํ ฆรโต, กิํ ตเวว ฆรโต พหุ , น มยฺห’’นฺติ เอวํ กลหสทฺโทปิ อุปฺปชฺเชยฺย, โส มา อุปฺปชฺชิตฺถาติ เอวํ สมจินฺเตสุํฯ

[256] เอหิ ตฺวํ สมฺมาติ เอหิ ตฺวํ วยสฺสฯ ธมฺมํ นาม ปาสาทนฺติ ปาสาทสฺส นามํ อาโรเปตฺวาว อาณาเปสิฯ วิสฺสกมฺโม ปน กีว มหนฺโต เทว ปาสาโท โหตูติ ปฏิปุจฺฉิตฺวา ทีฆโต โยชนํ วิตฺถารโต อฑฺฒโยชนํ สพฺพรตนมโยว โหตูติ วุตฺเตปิ ‘เอวํ โหตุ, ภทฺทํ ตว วจน’นฺติ ตสฺส ปฏิสฺสุณิตฺวา ธมฺมราชานํ สมฺปฏิจฺฉาเปตฺวา มาเปสิฯ ตตฺถ เอวํ ภทฺทํ ตวาติ โข อานนฺทาติ เอวํ ภทฺทํ ตว อิติ โข อานนฺทฯ ปฏิสฺสุตฺวาติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา, วตฺวาติ อตฺโถฯ

ตุณฺหีภาเวนาติ สมณธมฺมปฏิปตฺติกรโณกาโส เม ภวิสฺสตีติ อิจฺฉนฺโต ตุณฺหีภาเวน อธิวาเสสิฯ สารมโยติ จนฺทนสารมโยฯ

[257] ทฺวีหิ เวทิกาหีติ เอตฺถ เอกา เวทิกา ปนสฺส อุณฺหีสมตฺถเก อโหสิ, เอกา เหฏฺฐา ปริจฺเฉทมตฺถเกฯ

[258] ทุทฺทิกฺโข อโหสีติ ทุอุทฺทิกฺโข, ปภาสมฺปตฺติยา ทุทฺทโสติ อตฺโถฯ มุสตีติ หรติ ผนฺทาเปติ นิจฺจลภาเวน ปติฏฺฐาตุํ น เทติฯ วิทฺเธติ อุพฺพิทฺเธ, เมฆวิคเมน ทูรีภูเตติ อตฺโถฯ เทเวติ อากาเสฯ

[259] มาเปสิ โขติ อหํ อิมสฺมิํ ฐาเน โปกฺขรณิํ มาเปมิ, ตุมฺหากํ ฆรานิ ภินฺทถาติ น เอวํ กาเรตฺวา มาเปสิฯ จิตฺตุปฺปาทวเสเนว ปนสฺส ภูมิํ ภินฺทิตฺวา ตถารูปา โปกฺขรณี อโหสิฯ เต สพฺพกาเมหีติ สพฺเพหิ อิจฺฉิติจฺฉิตวตฺถูหิ, สมเณ สมณปริกฺขาเรหิ, พฺราหฺมเณ พฺราหฺมณปริกฺขาเรหิ สนฺตปฺเปสีติฯ

ปฐมภาณวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ฌานสมฺปตฺติวณฺณนา

[260] มหิทฺธิโกติ จิตฺตุปฺปาทวเสเนว จตุราสีติโปกฺขรณีสหสฺสานํ นิพฺพตฺติสงฺขาตาย มหติยา อิทฺธิยา สมนฺนาคโตฯ มหานุภาโวติ เตสํเยว อนุภวิตพฺพานํ มหนฺตตาย มหานุภาเวน สมนฺนาคโตฯ เสยฺยถิทนฺติ นิปาโต, ตสฺส – ‘‘กตเมสํ ติณฺณ’’นฺติ อตฺโถฯ ทานสฺสาติ สมฺปตฺติปริจฺจาคสฺสฯ ทมสฺสาติ อาฬวกสุตฺเต ปญฺญา ทโมติ อาคโตฯ อิธ อตฺตานํ ทเมนฺเตน กตํ อุโปสถกมฺมํฯ สํยมสฺสาติ สีลสฺสฯ