สรีรธาตุวิภชนวณฺณนา

[236] อสฺโสสิ โข ราชาติ กถํ อสฺโสสิ? ปฐมเมว กิรสฺส อมจฺจา สุตฺวา จินฺตยิํสุ – ‘‘สตฺถา นาม ปรินิพฺพุโต, น โส สกฺกา ปุน อาหริตุํฯ โปถุชฺชนิกสทฺธาย ปน อมฺหากํ รญฺญา สทิโส นตฺถิ, สเจ เอส อิมินาว นิยาเมน สุณิสฺสติ, หทยมสฺส ผลิสฺสติฯ ราชา โข ปน อมฺเหหิ อนุรกฺขิตพฺโพ’’ติ เต ติสฺโส สุวณฺณโทณิโย อาหริตฺวา จตุมธุรสฺส ปูเรตฺวา รญฺโญ สนฺติกํ คนฺตฺวา เอตทโวจุํ – ‘‘เทว , อมฺเหหิ สุปินโก ทิฏฺโฐ, ตสฺส ปฏิฆาตตฺถํ ตุมฺเหหิ ทุกูลทุปฏฺฏํ นิวาเสตฺวา ยถา นาสาปุฏมตฺตํ ปญฺญายติ, เอวํ จตุมธุรโทณิยา นิปชฺชิตุํ วฏฺฏตี’’ติฯ ราชา อตฺถจรานํ อมจฺจานํ วจนํ สุตฺวา ‘‘เอวํ โหตุ ตาตา’’ติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตถา อกาสิฯ

อเถโก อมจฺโจ อลงฺการํ โอมุญฺจิตฺวา เกเส ปกิริย ยาย ทิสาย สตฺถา ปรินิพฺพุโต, ตทภิมุโข หุตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคยฺห ราชานํ อาห – ‘‘เทว, มรณโต มุจฺจนกสตฺโต นาม นตฺถิ, อมฺหากํ อายุวฑฺฒโน เจติยฏฺฐานํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ อภิเสกสิญฺจโก โส ภควา สตฺถา กุสินาราย ปรินิพฺพุโต’’ติฯ ราชา สุตฺวาว วิสญฺญีชาโต จตุมธุรโทณิยํ อุสุมํ มุญฺจิฯ อถ นํ อุกฺขิปิตฺวา ทุติยาย โทณิยา นิปชฺชาเปสุํฯ โส ปุน สญฺญํ ลภิตฺวา – ‘‘ตาตา, กิํ วเทถา’’ติ ปุจฺฉิฯ ‘‘สตฺถา, มหาราช, ปรินิพฺพุโต’’ติฯ ราชา ปุนปิ วิสญฺญีชาโต จตุมธุรโทณิยา อุสุมํ มุญฺจิฯ อถ นํ ตโตปิ อุกฺขิปิตฺวา ตติยาย โทณิยา นิปชฺชาเปสุํฯ โส ปุน สญฺญํ ลภิตฺวา ‘‘ตาตา, กิํ วเทถา’’ติ ปุจฺฉิฯ ‘‘สตฺถา, มหาราช, ปรินิพฺพุโต’’ติฯ ราชา ปุนปิ วิสญฺญีชาโต, อถ นํ อุกฺขิปิตฺวา นหาเปตฺวา มตฺถเก ฆเฏหิ อุทกํ อาสิญฺจิํสุฯ