อานนฺทยาจนกถา

[178] อลนฺติ ปฏิกฺเขปวจนเมตํฯ โพธินฺติ จตุมคฺคญาณปฏิเวฆํฯ สทฺทหสิ ตฺวนฺติ เอวํ วุตฺตภาวํ ตถาคตสฺส สทฺทหสีติ วทติฯ ตสฺมาติหานนฺทาติ ยสฺมา อิทํ วจนํ สทฺทหสิ, ตสฺมา ตุยฺเหเวตํ ทุกฺกฏนฺติ ทสฺเสติฯ

[179] เอกมิทาหนฺติ อิทํ ภควา – ‘‘น เกวลํ อหํ อิเธว ตํ อามนฺเตสิํ, อญฺญทาปิ อามนฺเตตฺวา โอฬาริกํ นิมิตฺตํ อกาสิํ, ตมฺปิ ตยา น ปฏิวิทฺธํ, ตเววายํ อปราโธ’’ติ เอวํ โสกวิโนทนตฺถาย นานปฺปการโต เถรสฺเสว โทสาโรปนตฺถํ อารภิฯ

[183] ปิเยหิ มนาเปหีติ มาตาปิตาภาตาภคินิอาทิเกหิ ชาติยา นานาภาโว, มรเณน วินาภาโว, ภเวน อญฺญถาภาโวฯ ตํ กุเตตฺถ ลพฺภาติ ตนฺติ ตสฺมา, ยสฺมา สพฺเพเหว ปิเยหิ มนาเปหิ นานาภาโว, ตสฺมา ทส ปารมิโย ปูเรตฺวาปิ, สมฺโพธิํ ปตฺวาปิ, ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตตฺวาปิ, ยมกปาฏิหาริยํ ทสฺเสตฺวาปิ, เทโวโรหณํ กตฺวาปิ, ยํ ตํ ชาตํ ภูตํ สงฺขตํ ปโลกธมฺมํ, ตํ วต ตถาคตสฺสาปิ สรีรํ มา ปลุชฺชีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ, โรทนฺเตนาปิ กนฺทนฺเตนาปิ น สกฺกา ตํ การณํ ลทฺธุนฺติฯ ปุน ปจฺจาวมิสฺสตีติ ยํ จตฺตํ วนฺตํ, ตํ วต ปุน ปฏิขาทิสฺสตีติ อตฺโถฯ

[184] ยถยิทํ พฺรหฺมจริยนฺติ ยถา อิทํ สิกฺขาตฺตยสงฺคหํ สาสนพฺรหฺมจริยํฯ อทฺธนิยนฺติ อทฺธานกฺขมํฯ จิรฏฺฐิติกนฺติ จิรปฺปวตฺติวเสน จิรฏฺฐิติกํฯ จตฺตาโร สติปฏฺฐานาติอาทิ สพฺพํ โลกิยโลกุตฺตรวเสเนว กถิตํฯ เอเตสํ ปน โพธิปกฺขิยานํ ธมฺมานํ วินิจฺฉโย สพฺพากาเรน วิสุทฺธิมคฺเค ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทเส วุตฺโตฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

ตติยภาณวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ