ภิกฺขุอปริหานิยธมฺมวณฺณนา

[136] อถ โข ภควา อจิรปกฺกนฺเตติอาทิมฺหิ สนฺนิปาเตตฺวาติ ทูรวิหาเรสุ อิทฺธิมนฺเต เปเสตฺวา สนฺติกวิหาเรสุ สยํ คนฺตฺวา – ‘‘สนฺนิปตถ, อายสฺมนฺโต; ภควา โว สนฺนิปาตํ อิจฺฉตี’’ติ สนฺนิปาเตตฺวาฯ อปริหานิเยติ อปริหานิกเร, วุทฺธิเหตุภูเตติ อตฺโถฯ ธมฺเม เทเสสฺสามีติ จนฺทสหสฺสํ สูริยสหสฺสํ อุฏฺฐเปนฺโต วิย จตุกุฏฺฏเก เคเห อนฺโต เตลทีปสหสฺสํ อุชฺชาเลนฺโต วิย ปากเฏ กตฺวา กถยิสฺสามีติฯ

ตตฺถ อภิณฺหํ สนฺนิปาตาติ อิทํ วชฺชิสตฺตเก วุตฺตสทิสเมวฯ อิธาปิ จ อภิณฺหํ อสนฺนิปติตา ทิสาสุ อาคตสาสนํ น สุณนฺติฯ ตโต – ‘‘อสุกวิหารสีมา อากุลา, อุโปสถปวารณา ฐิตา, อสุกสฺมิํ ฐาเน ภิกฺขู เวชฺชกมฺมทูตกมฺมาทีนิ กโรนฺติ, วิญฺญตฺติพหุลา ปุปฺผทานาทีหิ ชีวิกํ กปฺเปนฺตี’’ติอาทีนิ น ชานนฺติ, ปาปภิกฺขูปิ ‘‘ปมตฺโต ภิกฺขุสงฺโฆ’’ติ ญตฺวา ราสิภูตา สาสนํ โอสกฺกาเปนฺติฯ อภิณฺหํ สนฺนิปติตา ปน ตํ ตํ ปวตฺติํ สุณนฺติ, ตโต ภิกฺขุสงฺฆํ เปเสตฺวา สีมํ อุชุํ กโรนฺติ, อุโปสถปวารณาทโย ปวตฺตาเปนฺติ, มิจฺฉาชีวานํ อุสฺสนฺนฏฺฐาเน อริยวํสเก เปเสตฺวา อริยวํสํ กถาเปนฺติ, ปาปภิกฺขูนํ วินยธเรหิ นิคฺคหํ การาเปนฺติ, ปาปภิกฺขูปิ ‘‘อปฺปมตฺโต ภิกฺขุสงฺโฆ, น สกฺกา อมฺเหหิ วคฺคพนฺเธน วิจริตุ’’นฺติ ภิชฺชิตฺวา ปลายนฺติฯ เอวเมตฺถ หานิวุทฺธิโย เวทิตพฺพาฯ

สมคฺคาติอาทีสุ เจติยปฏิชคฺคนตฺถํ วา โพธิเคหอุโปสถาคารจฺฉาทนตฺถํ วา กติกวตฺตํ วา ฐเปตุกามตาย โอวาทํ วา ทาตุกามตาย – ‘‘สงฺโฆ สนฺนิปตตู’’ติ เภริยา วา ฆณฺฏิยา วา อาโกฏิตาย – ‘‘มยฺหํ จีวรกมฺมํ อตฺถิ, มยฺหํ ปตฺโต ปจิตพฺโพ, มยฺหํ นวกมฺมํ อตฺถี’’ติ วิกฺเขปํ กโรนฺตา น สมคฺคา สนฺนิปตนฺติ นามฯ สพฺพํ ปน ตํ กมฺมํ ฐเปตฺวา – ‘‘อหํ ปุริมตรํ, อหํ ปุริมตร’’นฺติ เอกปฺปหาเรเนว สนฺนิปตนฺตา สมคฺคา สนฺนิปตนฺติ นามฯ สนฺนิปติตา ปน จินฺเตตฺวา มนฺเตตฺวา กตฺตพฺพํ กตฺวา เอกโต อวุฏฺฐหนฺตา สมคฺคา น วุฏฺฐหนฺติ นามฯ เอวํ วุฏฺฐิเตสุ หิ เย ปฐมํ คจฺฉนฺติ, เตสํ เอวํ โหติ – ‘‘อมฺเหหิ พาหิรกถาว สุตา, อิทานิ วินิจฺฉยกถา ภวิสฺสตี’’ติฯ เอกปฺปหาเรเนว วุฏฺฐหนฺตา ปน สมคฺคา วุฏฺฐหนฺติ นามฯ