อุทุมฺพรรุกฺเข ปุปฺผานิ นาเหสุํ, ผลวิภูติ ปเนตฺถ อมฺเพ วุตฺตนยาว, ตถา นิคฺโรเธ, ตถา อสฺสตฺเถฯ อิติ สพฺพพุทฺธานํ เอโกว ปลฺลงฺโก, รุกฺขา ปน อญฺเญปิ โหนฺติฯ เตสุ ยสฺส ยสฺส รุกฺขสฺส มูเล จตุมคฺคญาณสงฺขาตโพธิํ พุทฺธา ปฏิวิชฺฌนฺติ, โส โส โพธีติ วุจฺจติฯ อยํ โพธิปริจฺเฉโท นามฯ

สาวกยุคปริจฺเฉทวณฺณนา

[9] สาวกยุคปริจฺเฉเท ปน ขณฺฑติสฺสนฺติ ขณฺโฑ จ ติสฺโส จฯ เตสุ ขณฺโฑ เอกปิติโก กนิฏฺฐภาตา, ติสฺโส ปุโรหิตปุตฺโต ฯ ขณฺโฑ ปญฺญาปารมิยา มตฺถกํ ปตฺโต, ติสฺโส สมาธิปารมิยา มตฺถกํ ปตฺโตฯ อคฺคนฺติ ฐเปตฺวา วิปสฺสิํ ภควนฺตํ อวเสเสหิ สทฺธิํ อสทิสคุณตาย อุตฺตมํฯ ภทฺทยุคนฺติ อคฺคตฺตาเยว ภทฺทยุคํฯ อภิภูสมฺภวนฺติ อภิภู จ สมฺภโว จฯ เตสุ อภิภู ปญฺญาปารมิยา มตฺถกํ ปตฺโตฯ สิขินา ภควตา สทฺธิํ อรุณวติโต พฺรหฺมโลกํ คนฺตฺวา พฺรหฺมปริสาย วิวิธานิ ปาฏิหาริยานิ ทสฺเสนฺโต ธมฺมํ เทเสตฺวา ทสสหสฺสิโลกธาตุํ อนฺธกาเรน ผริตฺวา – ‘‘กิํ อิท’’นฺติ สญฺชาตสํเวคานํ โอภาสํ ผริตฺวา – ‘‘สพฺเพ เม รูปญฺจ ปสฺสนฺตุ, สทฺทญฺจ สุณนฺตู’’ติ อธิฏฺฐหิตฺวา – ‘‘อารมฺภถา’’ติ คาถาทฺวยํ (สํ. นิ. 1.185) ภณนฺโต สทฺทํ สาเวสิฯ สมฺภโว สมาธิปารมิยา มตฺถกํ ปตฺโต อโหสิฯ

โสณุตฺตรนฺติ โสโณ จ อุตฺตโร จฯ เตสุปิ โสโณ ปญฺญาปารมิํ ปตฺโต, อุตฺตโร สมาธิปารมิํ ปตฺโต อโหสิฯ วิธุรสญฺชีวนฺติ วิธุโร จ สญฺชีโว จฯ เตสุ วิธุโร ปญฺญาปารมิํ ปตฺโต อโหสิ, สญฺชีโว สมาธิปารมิํ ปตฺโตฯ สมาปชฺชนพหุโล รตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐานกุฏิเลณมณฺฑปาทีสุ สมาปตฺติพเลน ฌายนฺโต เอกทิวสํ อรญฺเญ นิโรธํ สมาปชฺชิ, อถ นํ วนกมฺมิกาทโย ‘‘มโต’’ติ สลฺลกฺเขตฺวา ฌาเปสุํฯ โส ยถาปริจฺเฉเทน สมาปตฺติโต อุฏฺฐาย จีวรานิ ปปฺโผเฏตฺวา คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสิฯ ตทุปาทาเยว จ นํ ‘‘สญฺชีโว’’ติ สญฺชานิํสุฯ ภิยฺโยสุตฺตรนฺติ ภิยฺโยโส จ อุตฺตโร จฯ เตสุ ภิยฺโยโส ปญฺญาย อุตฺตโร, อุตฺตโร สมาธินา อคฺโค อโหสิฯ ติสฺสภารทฺวาชนฺติ ติสฺโส จ ภารทฺวาโช จ ฯ