สีลกฺขนฺธวณฺณนา

[450-453] ตโต เถเรน ‘‘อริยสฺส สีลกฺขนฺธสฺสา’’ติ เตสุ ทสฺสิเตสุ ปุน ‘‘กตโม ปน โส, โภ อานนฺท, อริโย สีลกฺขนฺโธ’’ติ เอเกกํ ปุจฺฉิฯ เถโรปิสฺส พุทฺธุปฺปาทํ ทสฺเสตฺวา ตนฺติธมฺมํ เทเสนฺโต อนุกฺกเมน ภควตา วุตฺตนเยเนว สพฺพํ วิสฺสชฺเชสิฯ ตตฺถ อตฺถิ เจเวตฺถ อุตฺตริกรณียนฺติ เอตฺถ ภควโต สาสเน น สีลเมว สาโร, เกวลญฺเหตํ ปติฏฺฐามตฺตเมว โหติฯ อิโต อุตฺตริ ปน อญฺญมฺปิ กตฺตพฺพํ อตฺถิ เยวาติ ทสฺเสสิฯ อิโต พหิทฺธาติ พุทฺธสาสนโต พหิทฺธาฯ

สมาธิกฺขนฺธวณฺณนา

[454] กถญฺจ , มาณว, ภิกฺขุ อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาโร โหตีติ อิทมายสฺมา อานนฺโท ‘‘กตโม ปน โส, โภ อานนฺท, อริโย สมาธิกฺขนฺโธ’’ติ เอวํ สมาธิกฺขนฺธํ ปุฏฺโฐปิ เย เต ‘‘สีลสมฺปนฺโน อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาโร สติสมฺปชญฺเญน สมนฺนาคโต สนฺตุฏฺโฐ’’ติ เอวํ สีลานนฺตรํ อินฺทฺริยสํวราทโย สีลสมาธีนํ อนฺตเร อุภินฺนมฺปิ อุปการกธมฺมา อุทฺทิฏฺฐา, เต นิทฺทิสิตฺวา สมาธิกฺขนฺธํ ทสฺเสตุกาโม อารภิฯ เอตฺถ จ รูปชฺฌานาเนว อาคตานิ, น อรูปชฺฌานานิ, อาเนตฺวา ปน ทีเปตพฺพานิฯ จตุตฺถชฺฌาเนน หิ อสงฺคหิตา อรูปสมาปตฺติ นาม นตฺถิเยวฯ

[471-480] อตฺถิ เจเวตฺถ อุตฺตริกรณียนฺติ เอตฺถ ภควโต สาสเน น จิตฺเตกคฺคตามตฺตเกเนว ปริโยสานปฺปตฺติ นาม อตฺถิ, อิโตปิ อุตฺตริ ปน อญฺญํ กตฺตพฺพํ อตฺถิ เยวาติ ทสฺเสติฯ นตฺถิ เจเวตฺถ อุตฺตริกรณียนฺติ เอตฺถ ภควโต สาสเน อิโต อุตฺตริ กาตพฺพํ นาม นตฺถิเยว, อรหตฺตปริโยสานญฺหิ ภควโต สาสนนฺติ ทสฺเสติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

อิติ สุมงฺคลวิลาสินิยา ทีฆนิกายฏฺฐกถายํ

สุภสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. เกวฏฺฏสุตฺตวณฺณนา

เกวฏฺฏคหปติปุตฺตวตฺถุวณฺณนา

[481] เอวํ เม สุตํ…เป.… นาฬนฺทายนฺติ เกวฏฺฏสุตฺตํฯ ตตฺรายํ อปุพฺพปทวณฺณนาฯ ปาวาริกมฺพวเนติ ปาวาริกสฺส อมฺพวเนฯ เกวฏฺโฏติ อิทํ ตสฺส คหปติปุตฺตสฺส นามํฯ โส กิร จตฺตาลีสโกฏิธโน คหปติมหาสาโล อติวิย สทฺโธ ปสนฺโน อโหสิฯ โส สทฺธาธิกตฺตาเยว ‘‘สเจ เอโก ภิกฺขุ อฑฺฒมาสนฺตเรน วา มาสนฺตเรน วา สํวจฺฉเรน วา อากาเส อุปฺปติตฺวา วิวิธานิ ปาฏิหาริยานิ ทสฺเสยฺย, สพฺโพ ชโน อติวิย ปสีเทยฺยฯ ยํนูนาหํ ภควนฺตํ ยาจิตฺวา ปาฏิหาริยกรณตฺถาย เอกํ ภิกฺขุํ อนุชานาเปยฺย’’นฺติ จินฺเตตฺวา ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาหฯ

ตตฺถ อิทฺธาติ สมิทฺธา ผีตาติ นานาภณฺฑอุสฺสนฺนตาย วุทฺธิปฺปตฺตาฯ อากิณฺณมนุสฺสาติ อํสกูเฏน อํสกูฏํ ปหริตฺวา วิย วิจรนฺเตหิ มนุสฺเสหิ อากิณฺณาฯ สมาทิสตูติ อาณาเปตุ ฐานนฺตเร ฐเปตุฯ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมาติ อุตฺตริมนุสฺสานํ ธมฺมโต, ทสกุสลสงฺขาตโต วา มนุสฺสธมฺมโต อุตฺตริฯ ภิยฺโยโสมตฺตายาติ ปกติยาปิ ปชฺชลิตปทีโป เตลสฺเนหํ ลภิตฺวา วิย อติเรกปฺปมาเณน อภิปฺปสีทิสฺสติฯ น โข อหนฺติ ภควา ราชคหเสฏฺฐิวตฺถุสฺมิํ สิกฺขาปทํ ปญฺญเปสิ, ตสฺมา ‘‘น โข อห’’นฺติอาทิมาหฯ

[482] น ธํเสมีติ น คุณวินาสเนน ธํเสมิ, สีลเภทํ ปาเปตฺวา อนุปุพฺเพน อุจฺจฏฺฐานโต โอตาเรนฺโต นีจฏฺฐาเน น ฐเปมิ, อถ โข อหํ พุทฺธสาสนสฺส วุทฺธิํ ปจฺจาสีสนฺโต กเถมีติ ทสฺเสติฯ ตติยมฺปิ โขติ ยาวตติยํ พุทฺธานํ กถํ ปฏิพาหิตฺวา กเถตุํ วิสหนฺโต นาม นตฺถิฯ อยํ ปน ภควตา สทฺธิํ วิสฺสาสิโก วิสฺสาสํ วฑฺเฒตฺวา วลฺลโภ หุตฺวา อตฺถกาโมสฺมีติ ติกฺขตฺตุํ กเถสิฯ