เมนู

โสณทณฺฑคุณกถา

[303] นานาเวรชฺชกานนฺติ นานาวิเธสุ รชฺเชสุ, อญฺเญสุ อญฺเญสุ กาสิโกสลาทีสุ รชฺเชสุ ชาตา, ตานิ วา เตสํ นิวาสา, ตโต วา อาคตาติ นานาเวรชฺชกา, เตสํ นานาเวรชฺชกานํฯ เกนจิเทว กรณีเยนาติ ตสฺมิํ กิร นคเร ทฺวีหิ กรณีเยหิ พฺราหฺมณา สนฺนิปตนฺติ – ยญฺญานุภวนตฺถํ วา มนฺตสชฺฌายนตฺถํ วาฯ ตทา จ ตสฺมิํ นคเร ยมญฺญา นตฺถิฯ โสณทณฺฑสฺส ปน สนฺติเก มนฺตสชฺฌายนตฺถํ เอเต สนฺนิปติตาฯ ตํ สนฺธาย วุตฺตํ – ‘‘เกนจิเทว กรณีเยนา’’ติฯ เต ตสฺส คมนํ สุตฺวา จินฺเตสุํ – ‘‘อยํ โสณทณฺโฑ อุคฺคตพฺราหฺมโณ เยภุยฺเยน จ อญฺเญ พฺราหฺมณา สมณํ โคตมํ สรณํ คตา, อยเมว น คโตฯ สฺวายํ สเจ ตตฺถ คมิสฺสติ, อทฺธา สมณสฺส โคตมสฺส อาวฏฺฏนิยา มายาย อาวฏฺฏิโต, ตํ สรณํ คมิสฺสติฯ ตโต เอตสฺสาปิ เคหทฺวาเร พฺราหฺมณานํ สนฺนิปาโต น ภวิสฺสตี’’ติฯ ‘‘หนฺทสฺส คมนนฺตรายํ กโรมา’’ติ สมฺมนฺตยิตฺวา ตตฺถ อคมํสุฯ ตํ สนฺธาย – อถ โข เต พฺราหฺมณาติอาทิ วุตฺตํฯ

ตตฺถ อิมินาปงฺเคนาติ อิมินาปิ การเณนฯ เอวํ เอตํ การณํ วตฺวา ปุน – ‘‘อตฺตโน วณฺเณ ภญฺญมาเน อตุสฺสนกสตฺโต นาม นตฺถิฯ หนฺทสฺส วณฺณํ ภณเนน คมนํ นิวาเรสฺสามา’’ติ จินฺเตตฺวา ภวญฺหิ โสณทณฺโฑ อุภโต สุชาโตติอาทีนิ การณานิ อาหํสุฯ

อุภโตติ ทฺวีหิ ปกฺเขหิฯ มาติโต จ ปิติโต จาติ โภโต มาตา พฺราหฺมณี, มาตุมาตา พฺราหฺมณี, ตสฺสาปิ มาตา พฺราหฺมณี; ปิตา พฺราหฺมโณ, ปิตุปิตา พฺราหฺมโณ, ตสฺสาปิ ปิตา พฺราหฺมโณติ, เอวํ ภวํ อุภโต สุชาโต มาติโต จ ปิติโต จฯ สํสุทฺธคหณิโกติ สํสุทฺธา เต มาตุคหณี กุจฺฉีติ อตฺโถฯ สมเวปากินิยา คหณิยาติ เอตฺถ ปน กมฺมชเตโชธาตุ ‘‘คหณี’’ติ วุจฺจติฯ

ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคาติ เอตฺถ ปิตุปิตา ปิตามโห, ปิตามหสฺส ยุคํ ปิตามหยุคํฯ ยุคนฺติ อายุปฺปมาณํ วุจฺจติฯ อภิลาปมตฺตเมว เจตํฯ อตฺถโต ปน ปิตามโหเยว ปิตามหยุคํฯ ตโต อุทฺธํ สพฺเพปิ ปุพฺพปุริสา ปิตามหคฺคหเณเนว คหิตาฯ