อปฺปํ วาติ ปริตฺตกํ วา อนฺตมโส ตณฺฑุลนาฬิมตฺตกมฺปิฯ โภคกฺขนฺธนฺติ โภคราสิํฯ มหนฺตํ วาติ วิปุลํ วาฯ ยถา หิ มหนฺตํ ปหาย ปพฺพชิตุํ ทุกฺกรํ, เอวํ อปฺปมฺปีติ ทสฺสนตฺถํ อุภยมาหฯ ทาสวาเร ปน ยสฺมา ทาโส อตฺตโนปิ อนิสฺสโร, ปเคว โภคานํฯ ยญฺหิ ตสฺส ธนํ, ตํ สามิกานญฺเญว โหติ, ตสฺมา โภคคฺคหณํ น กตํฯ ญาติเยว ญาติปริวฏฺโฏฯ

ปณีตตรสามญฺญผลวณฺณนา

[189] สกฺกา ปน, ภนฺเต, อญฺญมฺปิ ทิฏฺเฐว ธมฺเมติ อิธ เอวเมวาติ น วุตฺตํฯ ตํ กสฺมาติ เจ, เอวเมวาติ หิ วุจฺจมาเน ปโหติ ภควา สกลมฺปิ รตฺตินฺทิวํ ตโต วา ภิยฺโยปิ เอวรูปาหิ อุปมาหิ สามญฺญผลํ ทีเปตุํฯ ตตฺถ กิญฺจาปิ เอตสฺส ภควโต วจนสวเน ปริยนฺตํ นาม นตฺถิ, ตถาปิ อตฺโถ ตาทิโสเยว ภวิสฺสตีติ จินฺเตตฺวา อุปริ วิเสสํ ปุจฺฉนฺโต เอวเมวาติ อวตฺวา – ‘‘อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจา’’ติ อาหฯ ตตฺถ อภิกฺกนฺตตรนฺติ อภิมนาปตรํ อติเสฏฺฐตรนฺติ อตฺโถฯ ปณีตตรนฺติ อุตฺตมตรํฯ เตน หีติ อุยฺโยชนตฺเถ นิปาโตฯ สวเน อุยฺโยเชนฺโต หิ นํ เอวมาหฯ สุโณหีติ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ สามญฺญผลํ สุณาติฯ

สาธุกํ มนสิกโรหีติ เอตฺถ ปน สาธุกํ สาธูติ เอกตฺถเมตํฯ อยญฺหิ สาธุ-สทฺโท อายาจนสมฺปฏิจฺฉนสมฺปหํสนสุนฺทร ทฬฺหีกมฺมาทีสุ ทิสฺสติฯ ‘‘สาธุ เม, ภนฺเต, ภควา สงฺขิตฺเตน ธมฺมํ เทเสตู’’ติอาทีสุ (สํ. นิ. 4.95) หิ อายาจเน ทิสฺสติฯ ‘‘สาธุ, ภนฺเตติ โข โส ภิกฺขุ ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 3.86) สมฺปฏิจฺฉเนฯ ‘‘สาธุ สาธุ, สาริปุตฺตา’’ติอาทีสุ (ที. นิ. 3.349) สมฺปหํสเนฯ

‘‘สาธุ ธมฺมรุจิ ราชา, สาธุ ปญฺญาณวา นโร;

สาธุ มิตฺตานมทฺทุพฺโภ, ปาปสฺสากรณํ สุข’’นฺติฯ (ชา. 2.17.101);

อาทีสุ สุนฺทเรฯ