มา ภายิ, มหาราชาติ ชีวโก – ‘‘อยํ ราชา มํ น ชานาติ ‘นายํ ปรํ ชีวิตา โวโรเปตี’ติ; สเจ โข ปน นํ น อสฺสาเสสฺสามิ, วินสฺเสยฺยา’’ติ จินฺตยิตฺวา ทฬฺหํ กตฺวา สมสฺสาเสนฺโต ‘‘มา ภายิ มหาราชา’’ติ วตฺวา ‘‘น ตํ เทวา’’ติอาทิมาหฯ อภิกฺกมาติ อภิมุโข กม คจฺฉ, ปวิสาติ อตฺโถฯ สกิํ วุตฺเต ปน ทฬฺหํ น โหตีติ ตรมาโนว ทฺวิกฺขตฺตุํ อาหฯ เอเต มณฺฑลมาเฬ ทีปา ฌายนฺตีติ มหาราช, โจรพลํ นาม น ทีเป ชาเลตฺวา ติฏฺฐติ, เอเต จ มณฺฑลมาเฬ ทีปา ชลนฺติฯ เอตาย ทีปสญฺญาย ยาหิ มหาราชาติ วทติฯ

สามญฺญผลปุจฺฉาวณฺณนา

[160] นาคสฺส ภูมีติ ยตฺถ สกฺกา หตฺถิํ อภิรูฬฺเหน คนฺตุํ, อยํ นาคสฺส ภูมิ นามฯ นาคา ปจฺโจโรหิตฺวาติ วิหารสฺส พหิทฺวารโกฏฺฐเก หตฺถิโต โอโรหิตฺวาฯ ภูมิยํ ปติฏฺฐิตสมกาลเมว ปน ภควโต เตโช รญฺโญ สรีรํ ผริฯ อถสฺส ตาวเทว สกลสรีรโต เสทา มุจฺจิํสุ, สาฏกา ปีเฬตฺวา อปเนตพฺพา วิย อเหสุํฯ อตฺตโน อปราธํ สริตฺวา มหาภยํ อุปฺปชฺชิฯ โส อุชุกํ ภควโต สนฺติกํ คนฺตุํ อสกฺโกนฺโต ชีวกํ หตฺเถ คเหตฺวา อารามจาริกํ จรมาโน วิย ‘‘อิทํ เต สมฺม ชีวก สุฏฺฐุ การิตํ อิทํ สุฏฺฐุ การิต’’นฺติ วิหารสฺส วณฺณํ ภณมาโน อนุกฺกเมน เยน มณฺฑลมาฬสฺส ทฺวารํ เตนุปสงฺกมิ, สมฺปตฺโตติ อตฺโถฯ

กหํ ปน สมฺมาติ กสฺมา ปุจฺฉีติฯ เอเก ตาว ‘‘อชานนฺโต’’ติ วทนฺติฯ อิมินา กิร ทหรกาเล ปิตรา สทฺธิํ อาคมฺม ภควา ทิฏฺฐปุพฺโพ, ปจฺฉา ปน ปาปมิตฺตสํสคฺเคน ปิตุฆาตํ กตฺวา อภิมาเร เปเสตฺวา ธนปาลํ มุญฺจาเปตฺวา มหาปราโธ หุตฺวา ภควโต สมฺมุขีภาวํ น อุปคตปุพฺโพติ อสญฺชานนฺโต ปุจฺฉตีติฯ ตํ อการณํ, ภควา หิ อากิณฺณวรลกฺขโณ อนุพฺยญฺชนปฏิมณฺฑิโต ฉพฺพณฺณาหิ รสฺมีหิ สกลํ อารามํ โอภาเสตฺวา ตาราคณปริวุโต วิย ปุณฺณจนฺโท ภิกฺขุคณปริวุโต มณฺฑลมาฬมชฺเฌ นิสินฺโน, ตํ โก น ชาเนยฺยฯ อยํ ปน อตฺตโน อิสฺสริยลีลาย ปุจฺฉติฯ ปกติ เหสา ราชกุลานํ, ยํ ชานนฺตาปิ อชานนฺตา วิย ปุจฺฉนฺติฯ