เมนู

โจทนากณฺฑํ

อนุวิชฺชกกิจฺจวณฺณนา

[360-361] อิทานิ เอวํ อุปฺปนฺนาย โจทนาย วินยธเรน กตฺตพฺพกิจฺจํ ทสฺเสตุํ อนุวิชฺชเกนาติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ ทิฏฺฐํ ทิฏฺเฐนาติ คาถาย อยมตฺโถ – เอเกเนโก มาตุคาเมน สทฺธิํ เอกฏฺฐานโต นิกฺขมนฺโต วา ปวิสนฺโต วา ทิฏฺโฐ, โส ตํ ปาราชิเกน โจเทติ, อิตโร ตสฺส ทสฺสนํ อนุชานาติฯ ตํ ปน ทสฺสนํ ปฏิจฺจ ปาราชิกํ น อุเปติ, น ปฏิชานาติฯ เอวเมตฺถ ยํ เตน ทิฏฺฐํ, ตํ ตสฺส ‘‘ทิฏฺโฐ มยา’’ติ อิมินา ทิฏฺฐวจเนน สเมติฯ ยสฺมา ปน อิตโร ตํ ทสฺสนํ ปฏิจฺจ โทสํ น ปฏิชานาติ, ตสฺมา อสุทฺธปริสงฺกิโต โหติ; อมูลกปริสงฺกิโตติ อตฺโถฯ ตสฺส ปุคฺคลสฺส ‘‘สุทฺโธ อห’’นฺติ ปฏิญฺญาย เตน สทฺธิํ อุโปสโถ กาตพฺโพฯ เสสคาถาทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

อนุวิชฺชกกิจฺจวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

โจทกปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาวณฺณนา

[362-363] โจทนาย โก อาทีติอาทิปุจฺฉานํ วิสฺสชฺชเน สจฺเจ จ อกุปฺเป จาติ สจฺเจ ปติฏฺฐาตพฺพํ อกุปฺเป จฯ ยํ กตํ วา น กตํ วา, ตเทว วตฺตพฺพํ, น จ โจทเก วา อนุวิชฺชเก วา สงฺเฆ วา โกโป อุปฺปาเทตพฺโพฯ โอติณฺณาโนติณฺณํ ชานิตพฺพนฺติ โอติณฺณญฺจ อโนติณฺณญฺจ วจนํ ชานิตพฺพํฯ ตตฺรายํ ชานนวิธิ – เอตฺตกา โจทกสฺส ปุพฺพกถา, เอตฺตกา ปจฺฉิมกถา, เอตฺตกา จุทิตกสฺส ปุพฺพกถา, เอตฺตกา ปจฺฉิมกถาติ ชานิตพฺพา ฯ โจทกสฺส ปมาณํ คณฺหิตพฺพํ, จุทิตกสฺส ปมาณํ คณฺหิตพฺพํ, อนุวิชฺชกสฺส ปมาณํ คณฺหิตพฺพํ, อนุวิชฺชโก อปฺปมตฺตกมฺปิ อหาเปนฺโต ‘‘อาวุโส สมนฺนาหริตฺวา อุชุํ กตฺวา อาหรา’’ติ วตฺตพฺโพ, สงฺเฆน เอวํ ปฏิปชฺชิตพฺพํฯ เยน ธมฺเมน เยน วินเยน เยน สตฺถุสาสเนน ตํ อธิกรณํ วูปสมฺมตีติ เอตฺถ ธมฺโมติ ภูตํ วตฺถุฯ วินโยติ โจทนา เจว สารณา จฯ สตฺถุสาสนนฺติ ญตฺติสมฺปทา เจว อนุสฺสาวนสมฺปทา จฯ เอเตน หิ ธมฺเมน จ วินเยน จ สตฺถุสาสเนน จ อธิกรณํ วูปสมติ, ตสฺมา อนุวิชฺชเกน ภูเตน วตฺถุนา โจเทตฺวา อาปตฺติํ สาเรตฺวา ญตฺติสมฺปทาย เจว อนุสฺสาวนสมฺปทาย จ ตํ อธิกรณํ วูปสเมตพฺพํ, อนุวิชฺชเกน เอวํ ปฏิปชฺชิตพฺพํฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ

[364] อุโปสโถ กิมตฺถายาติอาทิปุจฺฉาวิสฺสชฺชนมฺปิ อุตฺตานเมวฯ อวสานคาถาสุ เถเร จ ปริภาสตีติ อวมญฺญํ กโรนฺโต ‘‘กิํ อิเม ชานนฺตี’’ติ ปริภาสติฯ ขโต อุปหตินฺทฺริโยติ ตาย ฉนฺทาทิคามิตาย เตน จ ปริภาสเนน อตฺตนา อตฺตโน ขตตฺตา ขโตฯ สทฺธาทีนญฺจ อินฺทฺริยานํ อุปหตตฺตา อุปหตินฺทฺริโยนิรยํ คจฺฉติ ทุมฺเมโธ, น จ สิกฺขาย คารโวติ โส ขโต อุปหตินฺทฺริโย ปญฺญาย อภาวโต ทุมฺเมโธ ตีสุ สิกฺขาสุ อสิกฺขนโต น จ สิกฺขาย คารโว กายสฺส เภทา นิรยเมว อุปคจฺฉติ, ตสฺมา น จ อามิสํ นิสฺสาย…เป.… ยถา ธมฺโม ตถา กเรติฯ ตสฺสตฺโถ น จ อามิสํ นิสฺสาย กเร, จุทิตกโจทเกสุ หิ อญฺญตเรน ทินฺนํ จีวราทิอามิสํ คณฺหนฺโต อามิสํ นิสฺสาย กโรติ, เอวํ น กเรยฺยฯ น จ นิสฺสาย ปุคฺคลนฺติ ‘‘อยํ เม อุปชฺฌาโย วา อาจริโย วา’’ติอาทินา นเยน ฉนฺทาทีหิ คจฺฉนฺโต ปุคฺคลํ นิสฺสาย กโรติ, เอวํ น กเรยฺยฯ อถ โข อุโภเปเต วิวชฺเชตฺวา ยถา ธมฺโม ฐิโต, ตเถว กเรยฺยาติฯ

อุปกณฺณกํ ชปฺปตีติ ‘‘เอวํ กเถหิ, มา เอวํ กถยิตฺถา’’ติ กณฺณมูเล มนฺเตติฯ ชิมฺหํ เปกฺขตีติ โทสเมว คเวสติฯ วีติหรตีติ วินิจฺฉยํ หาเปติฯ กุมฺมคฺคํ ปฏิเสวตีติ อาปตฺติํ ทีเปติฯ

อกาเลน จ โจเทตีติ อโนกาเส อนชฺฌิฏฺโฐว โจเทติฯ ปุพฺพาปรํ น ชานาตีติ ปุริมกถญฺจ ปจฺฉิมกถญฺจ น ชานาติฯ

อนุสนฺธิวจนปถํ น ชานาตีติ กถานุสนฺธิวินิจฺฉยานุสนฺธิวเสน วจนํ น ชานาติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

โจทนากณฺฑวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ