เมนู

โส วตฺตพฺโพ ‘‘อิทํ อาวุโส ตุมฺหาทิสานํ ภควตา สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ, ‘ตทหุปสมฺปนฺโน อุกฺโกเฏติ, อุกฺโกฏนกํ ปาจิตฺติย’นฺติ, คจฺฉ อาปตฺติํ เทเสหี’’ติฯ อาคนฺตุเกปิ เอเสว นโยฯ

การโกติ เอกํ สงฺเฆน สทฺธิํ อธิกรณํ วินิจฺฉินิตฺวา ปริเวณคตํ ปราชิตา ภิกฺขู วทนฺติ ‘‘กิสฺส, ภนฺเต, ตุมฺเหหิ เอวํ วินิจฺฉิตํ อธิกรณํ, นนุ เอวํ วินิจฺฉินิตพฺพ’’นฺติฯ โส ‘‘กสฺมา ปฐมํเยว เอวํ น วทิตฺถา’’ติ ตํ อธิกรณํ อุกฺโกเฏติฯ เอวํ โย การโก อุกฺโกเฏติ, ตสฺสาปิ อุกฺโกฏนกํ ปาจิตฺติยํฯ ฉนฺททายโกติ เอโก อธิกรณวินิจฺฉเย ฉนฺทํ ทตฺวา สภาเค ภิกฺขู ปราชยํ ปตฺวา อาคเต มงฺกุภูเต ทิสฺวา ‘‘สฺเว ทานิ อหํ วินิจฺฉินิสฺสามี’’ติ สงฺฆํ สนฺนิปาเตตฺวา ‘‘กสฺมา สนฺนิปาเตสี’’ติ วุตฺเต ‘‘หิยฺโย อธิกรณํ ทุพฺพินิจฺฉิตํ, ตมหํ อชฺช วินิจฺฉินิสฺสามี’’ติฯ ‘‘หิยฺโย ปน ตฺวํ กตฺถ คโต’’ติฯ ‘‘ฉนฺทํ ทตฺวา นิสินฺโนมฺหี’’ติฯ โส วตฺตพฺโพ ‘‘อิทํ อาวุโส ตุมฺหาทิสานํ ภควตา สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ, ‘ฉนฺททายโก อุกฺโกเฏติ, อุกฺโกฏนกํ ปาจิตฺติย’นฺติ, คจฺฉ อาปตฺติํ เทเสหี’’ติฯ

อธิกรณนิทานาทิวณฺณนา

[342] วิวาทาธิกรณํ กิํนิทานนฺติอาทีสุ กิํ นิทานมสฺสาติ กิํนิทานํฯ โก สมุทโย อสฺสาติ กิํสมุทยํฯ กา ชาติ อสฺสาติ กิํชาติกํฯ โก ปภโว อสฺสาติ กิํปภวํฯ โก สมฺภาโร อสฺสาติ กิํสมฺภารํฯ กิํ สมุฏฺฐานํ อสฺสาติ กิํสมุฏฺฐานํฯ สพฺพาเนตานิ การณเววจนานิเยวฯ

วิวาทนิทานนฺติอาทีสุปิ อฏฺฐารสเภทกรวตฺถุสงฺขาโต วิวาโท นิทานเมตสฺสาติ วิวาทนิทานํฯ วิวาทํ นิสฺสาย อุปฺปชฺชนกวิวาทวเสเนตํ วุตฺตํฯ อนุวาโท นิทานํ อสฺสาติ อนุวาทนิทานํ ฯ อิทมฺปิ อนุวาทํ นิสฺสาย อุปฺปชฺชนกอนุวาทวเสน วุตฺตํฯ อาปตฺติ นิทานํ อสฺสาติ อาปตฺตินิทานํฯ อาปตฺตาธิกรณปจฺจยา จตสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชตีติ เอวํ อาปตฺติํ นิสฺสาย อุปฺปชฺชนกอาปตฺติวเสเนตํ วุตฺตํฯ กิจฺจยํ นิทานมสฺสาติ กิจฺจยนิทานํ; จตุพฺพิธํ สงฺฆกมฺมํ การณมสฺสาติ อตฺโถฯ อุกฺขิตฺตานุวตฺติกาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาทีนํ กิจฺจํ นิสฺสาย อุปฺปชฺชนกกิจฺจานํ วเสเนตํ วุตฺตํฯ อยํ จตุนฺนมฺปิ อธิกรณานํ วิสฺสชฺชนปกฺเข เอกปทโยชนาฯ เอเตนานุสาเรน สพฺพปทานิ โยเชตพฺพานิฯ